मुंबई-पुणे प्रवास फक्त २५ मिनिटात! ११०० कीमी प्रतितास वेगाने धावणार हायपरलूप ट्रेन.. काय आहे Hyperloop टेक्नॉलॉजी?

Hyperloop Train:- भारताच्या वाहतूक क्षेत्रात मोठी क्रांती घडवणारा हायपरलूप ट्रेन प्रकल्प आता प्रत्यक्षात येण्याच्या मार्गावर आहे. या प्रकल्पाच्या माध्यमातून मुंबई ते पुणे प्रवास अवघ्या २५ मिनिटांत पूर्ण होईल. हा प्रवास इतक्या वेगवान गतीने होणार आहे की, जपानची बुलेट ट्रेन तंत्रज्ञानही त्यापुढे फिकी पडेल. हा प्रकल्प पूर्णतः कार्यान्वित झाल्यास भारतीय रेल्वे क्षेत्रासाठी ही एक ऐतिहासिक कामगिरी ठरेल.

भारतीय रेल्वेचा वेगवान प्रवासाकडे प्रवास

भारतीय रेल्वे जगातील चौथ्या क्रमांकाचं सर्वात मोठं रेल्वे जाळं आहे. देशभरातील दळणवळण अधिक गतीमान करण्यासाठी वेगवान रेल्वे सेवा सुरू करण्यावर भर दिला जात आहे. सध्या वंदे भारत एक्सप्रेस ही भारतातील सर्वात वेगवान ट्रेन असून, लवकरच बुलेट ट्रेन देखील धावणार आहे. मात्र, यापेक्षाही वेगवान असलेली हायपरलूप ट्रेन ही एक महत्त्वाकांक्षी संकल्पना आहे.

काय आहे हायपरलूप टेक्नॉलॉजी?

हायपरलूप ट्रेनच्या संकल्पनेचा उगम एलोन मस्क यांनी २०१३ मध्ये केला होता. लॉस एंजेलिस ते सॅन फ्रान्सिस्को दरम्यान लोकांना जलदगतीने वाहतूक सेवा पुरवण्याच्या हेतूने ही कल्पना मांडण्यात आली. आज भारतासह जपान, अमेरिका आणि अनेक देश या प्रकल्पावर काम करत आहेत. मात्र, भारताने या तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीत मोठं यश मिळवलं असून भारतीय हायपरलूप प्रकल्पाची चाचणी पाहून जपानदेखील थक्क झाला आहे!

भारतातील पहिली हायपरलूप ट्रेन

भारतातील पहिली हायपरलूप ट्रेन मुंबई ते पुणे मार्गावर धावणार आहे. सध्या या प्रवासासाठी रेल्वेने ३ ते ४ तास लागतात, मात्र हायपरलूपच्या मदतीने हा प्रवास केवळ २५ मिनिटांत पूर्ण होईल. हे एक विनाथांबा आणि उच्चगतीचे प्रवासी साधन असणार आहे.

या हायपरलूप ट्रेनमध्ये २४ ते २८ प्रवासी एकावेळी प्रवास करू शकतात. हायपरलूप हा व्हॅक्यूम ट्यूबमध्ये धावणारा चुंबकीय तंत्रज्ञानावर आधारित प्रवासी पॉड आहे. ट्यूबमधील कमी दाब आणि घर्षणमुक्त मार्गामुळे ही ट्रेन अतिवेगाने धावू शकते. सध्या भारतीय हायपरलूपचा वेग ६०० किमी/ताशी इतका असेल, परंतु भविष्यात तो ११०० ते १२०० किमी/ताशी इतका वाढू शकतो. या वेगाने प्रवास केल्यास दिल्ली ते पाटना अवघ्या एका तासात गाठता येईल.

भारतात हायपरलूपसाठी विशेष ट्रॅक आणि संशोधन

भारतात हायपरलूप ट्रेनच्या चाचणीसाठी ४१० किमी लांबीचा ट्रॅक तयार करण्यात आला आहे. रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी याचा व्हिडिओ काही महिन्यांपूर्वी सोशल मीडियावर शेअर केला होता. हा ट्रॅक रेल्वे मंत्रालय आणि IIT मद्रासच्या संयुक्त प्रयत्नातून उभारण्यात आला आहे. 'अविष्कार' स्टार्टअपच्या माध्यमातून हा प्रकल्प विकसित केला जात आहे.

हायपरलूप: सुपरफास्ट, स्वस्त आणि प्रदूषणमुक्त वाहतूक पर्याय

हायपरलूप ट्रेन पूर्णपणे प्रदूषणमुक्त आणि ऊर्जा-कार्यक्षम आहे. तुलनेने, बुलेट ट्रेन चालवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर वीज लागते, तर हायपरलूपच्या ऑपरेशनसाठी वीजेचा खर्च खूपच कमी आहे. त्यामुळे, भविष्यात हा पर्यावरणपूरक आणि वेगवान वाहतूक पर्याय ठरणार आहे.

राजकीय पातळीवरील हालचाली आणि प्रकल्पाचा भविष्यकाळ

२०१९ मध्ये, तत्कालीन मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी अमेरिकेतील हायपरलूप चाचणी केंद्राला भेट दिली होती. राज्यात महायुती सरकार आल्यानंतर देवेंद्र फडणवीस पुन्हा एकदा या प्रकल्पाला वेग देण्यासाठी प्रयत्नशील आहेत. मुंबई-पुणे हायपरलूप प्रकल्पाला अंतिम मंजुरी मिळाल्यास लवकरच भारत वेगवान रेल्वे तंत्रज्ञानाच्या नव्या युगात प्रवेश करेल.

भारतात वाहतूक क्षेत्रात क्रांती घडवणारा महत्त्वाकांक्षी प्रकल्प

हायपरलूप ट्रेन ही भारतीय वाहतूक क्षेत्रात क्रांती घडवणारी संकल्पना आहे. जर हा प्रकल्प यशस्वी झाला, तर भविष्यात भारतातील मोठ्या शहरांदरम्यानचा प्रवास अतिशय जलद, स्वस्त आणि पर्यावरणपूरक होईल. हायपरलूपमुळे वाहतुकीला वेग मिळणार असून, देशाच्या अर्थव्यवस्थेवरही सकारात्मक परिणाम होईल.हा भारताच्या रेल्वे इतिहासातील सर्वात मोठा तांत्रिक प्रकल्प असून, त्याच्या यशाकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागले आहे.