Farmer Success Story:- करमाळ्याच्या महादेव मोरे यांची अफाट यशोगाथा… शेवग्याच्या पानांनी बनवले मालामाल, जाणून घ्या भन्नाट फार्मूला

Drumstick Farming:- शेवग्याच्या शेंगा विकून कमाई करणारे शेतकरी आपण अनेकदा पाहिले असतील, पण करमाळा तालुक्यातील साडे गावातील महादेव मोरे यांनी शेवग्याच्या पालापासून पावडर तयार करून थेट अमेरिकेत निर्यात करण्याचा मोठा विक्रम केला आहे. पारंपरिक शेतीला वेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहत त्यांनी नाविन्यपूर्ण प्रयोग स्वीकारला आणि त्यातून मोठे यश मिळवले. शेवग्याच्या केवळ शेंगांऐवजी त्याच्या पाल्याचा औषधी उपयोग ओळखून त्यांनी निर्यातीसाठी नवीन संधी तयार केली आहे. विशेष म्हणजे, यामुळे कमी खर्चात अधिक नफा मिळवण्याचा मार्ग खुला झाला आहे.

नुकसानीतून मिळवले मोठे यश

महादेव मोरे यांनी सुरुवातीला पारंपरिक शेतीत अडचणींना सामोरे जावे लागले. त्यांनी दुष्काळी परिस्थितीशी झुंज देत सुरुवातीला एक एकर शेवग्याची लागवड केली. मात्र, कोरोना काळात शेंग विक्रीत मोठे नुकसान झाल्याने त्यांनी शेवग्याच्या पाल्याचा उपयोग करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी पाहिले की, शेंगांना विक्रीसाठी अपेक्षित बाजारभाव मिळत नसताना,

शेवग्याच्या पाल्यापासून तयार केलेली पावडर मात्र मोठ्या प्रमाणावर विकली जाऊ शकते. ही पावडर हवाबंद ड्रममध्ये २५ किलोच्या प्रमाणात भरून त्यांनी थेट अमेरिकेतील बाजारपेठेत निर्यात करण्याचा निर्णय घेतला. या अभिनव प्रयोगामुळे त्यांनी शेतीत नवीन दिशा मिळवली आणि कमी गुंतवणुकीत मोठा फायदा कमावला.

यूट्यूबद्वारे मिळाले नवीन तंत्रज्ञान

शेवग्याच्या शेंगांची विक्री ही सर्वसामान्य गोष्ट आहे, मात्र शेवग्याच्या पाल्याचा उपयोग करून त्याची पावडर विकण्याचा नवा मार्ग महादेव मोरे यांनी यूट्यूबवर गुजरातमधील एका शेतकऱ्याचा व्हिडिओ पाहून शोधला. त्यांनी पाहिले की, गुजरातमध्ये काही शेतकरी शेवग्याच्या पाल्याचा उपयोग करून त्यापासून मोठ्या प्रमाणावर पावडर तयार करत होते.

त्याच धर्तीवर त्यांनी हा प्रयोग महाराष्ट्रात करण्याचा निर्णय घेतला. सुरुवातीला एक ते दीड एकर शेवग्याच्या पाल्याचा पावडर उत्पादनासाठी वापर केला आणि पहिल्याच वर्षी प्रति एकर ४ ते ५ टन उत्पादन मिळवले. यामुळे त्यांचा आत्मविश्वास वाढला आणि त्यांनी हा व्यवसाय अधिक व्यापक केला.

देशभरात आणि परदेशातही मोठी मागणी

शेवग्याच्या पाल्याची पावडर सध्या कोलकाता, हैदराबाद, नागपूर, मुंबई आणि पुणे या मोठ्या शहरांमध्ये विकली जाते. अनेक औषध कंपन्या आणि हेल्थ सप्लिमेंट बनवणाऱ्या कंपन्या यासाठी मोठ्या प्रमाणावर मागणी करत आहेत. विशेष म्हणजे, या प्लॉटमधून ८ ते १० वर्षे सतत उत्पादन मिळते, त्यामुळे दीर्घकाळ नफा मिळवण्याची संधी या शेतीत आहे. याशिवाय, शेवग्याच्या शेतीसाठी पाणी कमी लागते. दर ८ ते १० दिवसांनी एकदा पाणी दिले तरीही उत्पादनावर परिणाम होत नाही. त्यामुळे कोरडवाहू शेती करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठीही हा उत्तम पर्याय ठरू शकतो.

शेवग्याचे औषधी महत्त्व

शेवगा हा आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर मानला जातो. उच्च रक्तदाब (बीपी), मधुमेह (शुगर) आणि ३०० हून अधिक आजारांवर शेवग्याच्या सेवनाचा चांगला उपयोग होतो. विशेषतः मुतखडा, मुळव्याध आणि इतर अनेक जुनाट आजारांवर त्याचा प्रभावी परिणाम दिसून आला आहे. शेवग्याच्या पाल्यापासून बनवलेली मुरिंगा पावडर औषधी आणि आरोग्यपूरक आहाराच्या उत्पादनांसाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते. त्यामुळे या पावडरला देश-विदेशात मोठी मागणी आहे.

सेंद्रिय शेती आणि कमी खर्चात अधिक नफा

महादेव मोरे यांनी त्यांच्या शेवगा शेतीसाठी कोणतेही रासायनिक खते वापरले नाहीत. त्यांनी पूर्णपणे सेंद्रिय शेती अवलंबून गांडूळ खत, शेणखत आणि शेवग्याच्या पाल्यापासून तयार झालेल्या लिक्विड खताचा उपयोग केला. शेवग्यावर कोणत्याही प्रकारची कीड किंवा रोगराई येत नाही, त्यामुळे फवारणीचा खर्च वाचतो.

शेतीसाठी सुरुवातीला ७०,००० रुपयांपर्यंत खर्च आला, मात्र पहिल्याच वर्षी त्यांनी ४ ते ५ लाखांचे उत्पन्न मिळवले. पुढील वर्षी उत्पादन वाढल्यावर हा नफा आणखी वाढणार असल्याचा त्यांचा विश्वास आहे. पारंपरिक शेतीच्या तुलनेत कमी खर्च, कमी पाणी आणि कमी मेहनतीत अधिक उत्पादन मिळत असल्याने ही शेती आर्थिकदृष्ट्या अत्यंत फायदेशीर ठरत आहे.

इतर शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी उदाहरण

महादेव मोरे यांनी शेवग्याच्या पाल्याचा उपयोग करून नवीन बाजारपेठ निर्माण केली आहे. पारंपरिक शेतीमध्ये हवामान बदल, बाजारातील चढ-उतार यामुळे नुकसान होण्याचा धोका असतो. मात्र, नाविन्यपूर्ण प्रयोग केल्यास शेतकरी स्वतःच्या उत्पादनासाठी नवी बाजारपेठ शोधू शकतो. अमेरिकेतील बाजारपेठेत शेवग्याच्या पावडरची मोठी मागणी असल्याने, इतर शेतकऱ्यांनीही यातून प्रेरणा घेऊन शेती अधिक फायदेशीर करण्याचा विचार करावा.

शेतीला फक्त पारंपरिक दृष्टिकोन न ठेवता, त्यामध्ये नाविन्य आणल्यास कमी गुंतवणुकीत मोठे उत्पन्न मिळू शकते. आधुनिक युगात मार्केटिंग आणि इनोव्हेशनच्या मदतीने शेतकरीही मोठा आर्थिक फायदा मिळवू शकतो.