Tax On Gold: घरात सोने ठेवलंय? विवाहित आणि अविवाहित लोकांसाठी घरात सोने ठेवण्याची मर्यादा किती?

Tax On Gold:- भारतात सोने खरेदी करण्याची परंपरा शतकानुशतके चालू आहे आणि विशेषतः लग्नाच्या निमित्ताने लोक सोन्याला विशेष महत्त्व देतात. मात्र, घरात किती सोने बाळगता येते यावर आयकर विभागाने काही विशिष्ट नियम आखून दिले आहेत. या नियमांचे पालन न केल्यास आयकर विभाग कारवाई करू शकतो. त्यामुळे कायदेशीर अडचणी टाळण्यासाठी या नियमांची माहिती असणे महत्त्वाचे आहे.

सोने घरात ठेवण्याची मर्यादा

केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळ (CBDT) च्या नियमानुसार, जर घरात असलेले सोने निर्धारित मर्यादेपेक्षा कमी असेल, तर आयकर अधिकारी झडती दरम्यान ते जप्त करू शकत नाहीत. या नियमानुसार विवाहित महिला ५०० ग्रॅम सोने बाळगू शकतात, तर अविवाहित महिलांसाठी ही मर्यादा २५० ग्रॅम आहे. विवाहित आणि अविवाहित पुरुषांसाठी मात्र ही मर्यादा केवळ १०० ग्रॅम इतकी आहे. जर या मर्यादेपेक्षा अधिक प्रमाणात सोने सापडले आणि त्याचा उत्पन्नाचा स्रोत योग्यरीत्या स्पष्ट करता आला नाही, तर आयकर विभाग त्यावर कारवाई करू शकतो.

सोन्याच्या खरेदी विक्रीवर कर असलेले कर नियम

सोन्याच्या खरेदी-विक्रीवरही विशिष्ट कर नियम लागू होतात. जर तुम्ही खरेदी केल्यानंतर तीन वर्षांच्या आत सोने विकले तर त्यावर अल्पकालीन भांडवली नफा कर (Short-term Capital Gains Tax) लागतो. जर सोने तीन वर्षांनंतर विकले तर दीर्घकालीन भांडवली नफा कर (Long-term Capital Gains Tax) लागू होतो, जो २०% आहे. त्यामुळे गुंतवणूक करताना हा कर महत्त्वाचा ठरतो.

डिजिटल सोने खरेदीवर मर्यादा नाही

भौतिक सोन्याव्यतिरिक्त डिजिटल सोने खरेदी करण्यावर कोणतीही मर्यादा नाही. एका दिवसात २ लाख रुपयांपर्यंतचे डिजिटल सोने खरेदी करता येते. यावर अल्पकालीन भांडवली नफा कर लागत नाही, मात्र दीर्घकालीन गुंतवणुकीवर २०% कर लागू होतो. डिजिटल सोने हे सुरक्षित आणि अधिक परतावा देणारे मानले जाते, त्यामुळे अनेक गुंतवणूकदार याकडे आकर्षित होतात.

सॉवरेन गोल्ड बाँड (SGB) योजना देखील गुंतवणुकीसाठी लोकप्रिय आहे. यामध्ये एका आर्थिक वर्षात जास्तीत जास्त ४ किलो सोने गुंतवता येते आणि वार्षिक २.५% व्याज मिळते. हे व्याज करपात्र असते, मात्र ८ वर्षांनंतर मुख्य रक्कम करमुक्त होते. यामध्ये गुंतवणुकीवर जीएसटी लागत नाही, त्यामुळे अनेक लोक याकडे आकर्षित होतात.

म्युच्युअल फंड आणि गोल्ड ईटीएफ यांसारख्या पर्यायांमध्ये तीन वर्षांपेक्षा जास्त गुंतवणूक केल्यास दीर्घकालीन भांडवली नफा कर लागू होतो. त्यामुळे कोणत्याही प्रकारचे सोने खरेदी करताना किंवा घरात साठवताना आयकर नियमांचे पालन करणे अत्यंत आवश्यक आहे. योग्य माहिती आणि नियोजन करूनच सोन्यात गुंतवणूक केल्यास कर सवलतीचा लाभ घेता येतो आणि कायदेशीर अडचणी टाळता येतात.