Success Story: 10 दिवसात जमिनीला सुपीक करणारे खत! दोन निवृत्त अधिकाऱ्यांनी केले मोठे संशोधन… नापिक जमीन होणार सुपीक
Organic Fertilizer: दिल्ली पुसा येथे सुरू असलेल्या शेतकरी मेळाव्यात शेतकऱ्यांसाठी अनेक नव्या तंत्रज्ञानांची ओळख करून देण्यात येत आहे. मात्र, या संमेलनात विशेष आकर्षण ठरले आहे दोन निवृत्त अधिकाऱ्यांनी तयार केलेले सेंद्रिय खत, जे अवघ्या १० दिवसांत तयार होऊन जमिनीची सुपीकता वाढवते. हे खत शेतकऱ्यांसाठी मोठी संधी ठरणार आहे, कारण त्याचा उपयोग केल्याने जमिनीवरील रासायनिक खतांचा वापर कमी होईल आणि पिकांचे उत्पादन वाढेल.
हे नावीन्यपूर्ण खत विकसित करणारे देवराज सिंह आणि रमेश चंदर हे दोघे बालपणीचे मित्र आहेत. २०१७ मध्ये निवृत्तीनंतर त्यांनी शेतीसाठी काहीतरी वेगळं करण्याचा निर्णय घेतला. सध्या मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाणारी रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांमुळे जमिनीचा पोत बिघडत आहे आणि उत्पादनक्षमता घटत आहे. ही परिस्थिती पाहून त्यांनी गाईच्या शेणाचा उपयोग करून केवळ १० दिवसांत तयार होणारे सेंद्रिय खत विकसित केले.
हे खत तयार करण्यासाठी वापरण्यात आलेले तंत्रज्ञान
हे खत तयार करण्यासाठी आयआयटी कानपूरच्या तंत्रज्ञानाचा वापर करण्यात आला आहे. पारंपरिक पद्धतीने गाईच्या शेणापासून खत तयार करायला जवळपास एक वर्ष लागतो. मात्र, सिंह आणि चंदर यांनी विकसित केलेल्या तंत्रज्ञानामुळे १८०० किलो गाईचं शेण, १५० किलो इतर घटक, ५ किलो गूळ आणि ५ किलो बेसन यांचा उपयोग करून अवघ्या १० दिवसांत खत तयार होतं. हे मिश्रण एका विशेष टाकीत ठेवले जाते, ज्यात दोन पंखे आणि दोन बल्बच्या सहाय्याने प्रक्रिया केली जाते, आणि त्यामुळे खत तयार होण्याचा कालावधी मोठ्या प्रमाणावर कमी होतो.
नापीक जमिनीला बनवू शकते सुपीक
हे सेंद्रिय खत केवळ नापीक जमिनीला सुपीक बनवण्यासाठी प्रभावी ठरत नाही, तर जमिनीतील नैसर्गिक घटक टिकवून ठेवण्यास मदत करते. सध्या हे खत घाऊक दराने फक्त ११ रुपये प्रति किलो उपलब्ध आहे, जे इतर रासायनिक खतांच्या तुलनेत स्वस्त आणि अधिक फायदेशीर आहे.
या सेंद्रिय खताचा मोठ्या प्रमाणावर वापर झाला, तर भारतीय शेतीत क्रांती घडू शकते. शेतकरी जर याचा स्वीकार करत असतील, तर भविष्यात जमिनीचा पोत सुधारेल, उत्पादन क्षमता वाढेल आणि लोकांना शुद्ध व नैसर्गिक अन्नपदार्थ मिळू शकतील. ही नवी संकल्पना शेतकऱ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरणार आहे आणि त्यामुळे रासायनिक खतांवरील अवलंबन मोठ्या प्रमाणावर कमी होईल.
