SatBara Utara : सातबारा उताऱ्यात ५० वर्षांनंतर मोठे बदल ! जाणून घ्या महत्त्वाची माहिती

SatBara Utara :सातबारा उतारा हा शेतजमिनीच्या मालकी व शेतीच्या हक्कांचा अत्यंत महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. राज्य सरकारच्या महसूल विभागाने तब्बल ५० वर्षांनंतर सातबारा उताऱ्यात ११ महत्त्वाचे बदल केले आहेत. या सुधारणा सातबारा उतारा अधिक अचूक, स्पष्ट आणि सुलभ करण्यासाठी करण्यात आल्या आहेत. सातबारा उताऱ्यामुळे शेतकरी, जमीन मालक आणि प्रशासनासाठी जमिनीची माहिती मिळवणे सोपे होणार आहे. डिजिटल प्रणालीमुळे महसूल विभागाच्या कामकाजातही सुधारणा होईल. नव्या बदलांमुळे सातबारा उतारा अधिक माहितीपूर्ण आणि पारदर्शक झाला आहे. या सुधारणा काय आहेत, त्याचा नागरिकांना कसा फायदा होणार आहे, याविषयी सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.

सातबारा उतारा म्हणजे काय?

सातबारा उतारा हा शेतजमिनीच्या मालकी व शेतीच्या हक्कांचा अभिलेख असतो. तो दोन प्रमुख भागांत विभागला जातो:

1. गाव नमुना ७ – कोणत्या व्यक्तीच्या नावावर किती जमीन आहे, याची माहिती देते.
2. गाव नमुना १२ – त्या जमिनीवर कोणती पिके घेतली जात आहेत, याची नोंद ठेवते.

सातबारा उताऱ्यात झालेले ११ महत्त्वाचे बदल

१. गावाच्या नावासोबत कोड क्रमांक

• आता सातबारा उताऱ्यावर गावाचा कोड क्रमांक (Local Government Directory) दिसणार आहे, ज्यामुळे गावाची ओळख अधिक स्पष्ट होईल.

२. जमिनीच्या क्षेत्रफळाची स्पष्टता

• लागवडीयोग्य आणि पोटखराब क्षेत्र यांची स्वतंत्र नोंद केली जाईल आणि एकूण क्षेत्रफळ स्पष्टपणे दिसेल.

३. नवीन क्षेत्र मापन पद्धती

• शेतीसाठी – हेक्टर, आर, चौरस मीटर यामध्ये मोजमाप होईल.
• बिनशेतीसाठी – आर आणि चौरस मीटर यामध्ये मोजमाप राहील.

४. खाते क्रमांकाची स्पष्टता

• यापूर्वी ‘इतर हक्क’मध्ये दिसणारा खाते क्रमांक थेट खातेदाराच्या नावासमोर दिसेल.

५. मयत खातेदारांच्या नोंदीतील बदल

• मृत व्यक्ती, कर्जबोजे आणि ई-कराराच्या नोंदी आता कंसात न दर्शवता त्यावर आडवी रेष मारली जाईल, जेणेकरून त्याची स्पष्टता वाढेल.

६. प्रलंबित फेरफारांची स्वतंत्र नोंद

• फेरफार प्रक्रिया पूर्ण न झालेल्या जमिनींसाठी स्वतंत्र ‘प्रलंबित फेरफार’ रकाना तयार करण्यात आला आहे.

७. जुन्या फेरफार क्रमांकांसाठी वेगळा रकाना

• सातबारा उताऱ्यावर जुन्या फेरफार क्रमांकांसाठी स्वतंत्र रकाना ठेवण्यात आला आहे, त्यामुळे मागील व्यवहारांचे संदर्भ अधिक सोपे होतील.

८. खातेदारांच्या नावामध्ये ठळक रेषा

• दोन खातेदारांच्या नावामध्ये स्पष्ट ठळक रेषा असतील, त्यामुळे नावे स्पष्ट व ओळखण्यास सोपी होतील.

९. गट क्रमांकासोबत शेवटचा व्यवहार

• गट क्रमांकासोबत शेवटचा फेरफार क्रमांक आणि त्याची तारीख इतर हक्क रकान्यात शेवटी दाखवली जाईल.

१०. बिनशेती जमिनींसाठी नवीन बदल

• बिनशेती जमिनींसाठी आता फक्त ‘आर’ आणि ‘चौरस मीटर’ ही मोजमाप पद्धती राहील.
• जुडी व विशेष आकारणी रकाने हटवण्यात आले आहेत.

११. अकृषिक जमिनींसाठी विशेष सूचना

• बिनशेतीच्या सातबारा उताऱ्यावर शेवटी “सदरचे क्षेत्र अकृषक क्षेत्रामध्ये रुपांतरित झाले असल्याने गाव नमुना-१२ लागू नाही” अशी सूचना असेल.

नवीन सातबारा उताऱ्याचे नागरिकांना होणारे फायदे

सातबारा उताऱ्यातील माहिती अधिक स्पष्ट आणि सुटसुटीत होणार.
शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीविषयीची माहिती अचूक मिळेल.
महसूल विभागाच्या कामकाजात वेग आणि सुसूत्रता येईल.
डिजिटल प्रणालीमुळे ऑनलाइन माहिती मिळवणे अधिक सुलभ होईल.
सातबारा उताऱ्याचा वापर बँक कर्ज, जमिनीचे व्यवहार, कायदेशीर प्रक्रिया यासाठी सोपा होईल.

ई-महाभूमी प्रकल्प आणि सातबारा सुधारणा

• महाराष्ट्र सरकारने ३ मार्च २०२० रोजी सातबारा आणि आठ-अ उताऱ्यावर ई-महाभूमी प्रकल्पाचा आणि राज्य शासनाचा अधिकृत लोगो जोडण्यास मान्यता दिली होती.
• यामुळे सातबारा उताऱ्याला अधिकृतता प्राप्त झाली असून, महसूल व्यवहार अधिक विश्वासार्ह झाले आहेत.

महसूल विभागाने केलेल्या या सुधारणांमुळे सातबारा उतारा अधिक माहितीपूर्ण, सुसंगत आणि वापरण्यास सोपा झाला आहे. डिजिटल प्रणालीमुळे महसूल प्रशासनात अचूकता आणि गतिमानता वाढेल. या बदलांची माहिती प्रत्येक नागरिक आणि शेतकऱ्याने घेणे गरजेचे आहे, कारण भविष्यातील जमिनीचे व्यवहार आणि कायदेशीर प्रक्रिया अधिक सुटसुटीत आणि पारदर्शक होतील.

तुम्ही तुमचा सातबारा उतारा महाभूमी पोर्टलवरून (bhulekh.mahabhumi.gov.in) ऑनलाइन मिळवू शकता.