भाजीपाल्यातील कीटकनाशके काढून टाकण्यासाठी घरगुती सोप्या Tricks.… तुमच्या कुटुंबासाठी सुरक्षित पर्याय

Reduce Pesticides In Foods: फळे आणि भाज्यांना आपल्या आहारात अत्यंत महत्त्वाचे स्थान आहे, मात्र त्यांच्या उत्पादनात वापरले जाणारे कीटकनाशके आरोग्यास हानिकारक ठरू शकतात. कीटकनाशकांचा अतिवापर कर्करोग, मज्जासंस्थेच्या समस्या, प्रजनन क्षमता कमी होणे आणि हार्मोनल असंतुलन यांसारख्या गंभीर आजारांना कारणीभूत ठरू शकतो. त्यामुळे आपल्या आहारातील ही हानिकारक रसायने कशी कमी करायची, याबाबत जागरूक असणे आवश्यक आहे. खालील घरगुती आणि प्रभावी उपाय वापरून आपण कीटकनाशकांचे प्रमाण कमी करू शकतो.

भाजीपाल्यामधील कीटकनाशकांचे प्रमाण कमी करण्याचे उपाय

सर्वप्रथम, फळे आणि भाज्या वाहत्या पाण्यात स्वच्छ धुणे हा एक सोपा आणि प्रभावी उपाय आहे. सामान्यतः पाण्याने ३०-४० सेकंद धुतल्याने ७५-८०% कीटकनाशके काढून टाकता येतात. सौम्य कोमट पाण्यात धुतल्यास अधिक स्वच्छता मिळते, तर काकडी, भोपळा आणि गाजर यांसारख्या कडक त्वचेच्या भाज्यांसाठी ब्रशचा वापर केल्यास अधिक चांगले परिणाम दिसून येतात.

व्हिनेगर तसेच मिठाच्या पाण्याचा वापर

तसेच, व्हिनेगर किंवा मिठाच्या पाण्यात फळे आणि भाज्या काही मिनिटे भिजवल्यासही त्यावरील हानिकारक रसायनांचे प्रमाण कमी होते. एक भाग व्हिनेगर आणि तीन भाग पाण्यात १५-२० मिनिटे भिजवल्यास प्रभावीपणे कीटकनाशके निघून जातात. त्याचप्रमाणे, १ लिटर पाण्यात २ चमचे मीठ टाकून त्यात १०-१५ मिनिटे फळे व भाज्या भिजवल्यासही चांगला परिणाम मिळतो.

बेकिंग सोड्याचा वापर

बेकिंग सोडा हा देखील कीटकनाशक हटवण्यासाठी अत्यंत प्रभावी मानला जातो. १ लिटर पाण्यात १ चमचा बेकिंग सोडा मिसळून त्यात फळे व भाज्या १५-२० मिनिटे भिजवल्यास त्यावरील हानिकारक घटक दूर होतात. याशिवाय, नैसर्गिक घटक जसे की लिंबाचा रस आणि हळदही उपयुक्त ठरू शकतात. १ लिटर पाण्यात १ चमचा हळद आणि काही थेंब लिंबाचा रस मिसळून त्यात फळे आणि भाज्या भिजवल्यास त्यांचे रासायनिक अंश कमी होतात.

सेंद्रिय भाजीपाला आणि फळांचा वापर

सेंद्रिय फळे आणि भाज्यांचा पर्याय निवडणे हा सर्वात सुरक्षित उपाय आहे. सेंद्रिय उत्पादनामध्ये कृत्रिम कीटकनाशकांचा वापर कमी प्रमाणात किंवा अजिबात केला जात नाही. अशा पदार्थांची निवड करताना FSSAI सेंद्रिय प्रमाणपत्र किंवा जैविक भारत चिन्ह पाहणे आवश्यक आहे. तसेच, स्थानिक शेतकऱ्यांकडून थेट सेंद्रिय उत्पादने खरेदी करणे किंवा आपल्या गच्चीवर किंवा बागेत स्वतःच्या सेंद्रिय भाज्या उगवणे हा उत्तम उपाय ठरू शकतो.

फळे आणि भाज्या सोलून खाणे

फळे आणि भाज्या सोलून खाल्ल्यास त्यावरील कीटकनाशकांचे प्रमाण कमी करता येते. सफरचंद, बटाटा, काकडी, गाजर आणि वांगी यांसारखी फळे व भाज्या सोलून खाणे अधिक सुरक्षित मानले जाते. मात्र, लक्षात ठेवावे की सोलल्याने काही पोषक घटकही निघून जातात, त्यामुळे हा उपाय मर्यादित प्रमाणात वापरणे श्रेयस्कर ठरेल.

भाज्या शिजवण्यापूर्वी उकळणे

भाज्या शिजवण्यापूर्वी उकळल्यास त्यावरील कीटकनाशकांचे प्रमाण लक्षणीयरीत्या कमी होते. उकळल्यानंतर पाणी टाकून द्यावे, कारण त्यात कीटकनाशके विरघळण्याची शक्यता असते. विशेषतः, कोबी, फुलकोबी आणि पालक यांसारख्या पालेभाज्या उकळून खाणे अधिक सुरक्षित आहे.

फळे आणि भाज्या उन्हात वाळवणे

फळे आणि भाज्या खाण्यापूर्वी उन्हात वाळवल्यास त्यावरील वाष्पशील कीटकनाशकांचे प्रमाण कमी होऊ शकते. टोमॅटो, मिरच्या, वांगी आणि इतर भाज्या काही वेळ उन्हात ठेवल्यास त्यातील काही हानिकारक घटक नष्ट होतात. योग्य साठवणूक तंत्रांचा अवलंब केल्यासही काही प्रमाणात कीटकनाशके नष्ट होऊ शकतात. फळे आणि भाज्या रेफ्रिजरेटरमध्ये ठेवल्याने त्यातील काही हानिकारक घटक कमी होतात. तसेच, केळी, आंबा आणि पपई यांसारखी फळे वर्तमानपत्रात गुंडाळून ठेवल्यास त्यांच्यावर कीटकनाशकांचा परिणाम कमी होतो.

जर तुम्ही स्वतः शेती करत असाल किंवा घरी भाज्या लावत असाल, तर सेंद्रिय कीटकनाशकांचा वापर करावा. कडुलिंबाचा अर्क, लसूण आणि आल्याचे द्रावण तसेच गोमूत्र आणि सेंद्रिय कचऱ्याचे विघटन करणारे घटक हे नैसर्गिक कीटकनाशक म्हणून वापरले जाऊ शकतात. यामुळे पिकांचे संरक्षण होते आणि आरोग्यावर कोणताही दुष्परिणाम होत नाही.

शेवटी, भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानके प्राधिकरण (FSSAI) आणि इतर सरकारी संस्थांनी दिलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. बाजारातून खरेदी करताना लेबल्स काळजीपूर्वक वाचावीत आणि अत्यधिक कीटकनाशके असलेले पदार्थ टाळावेत. कोणतेही उत्पादन अन्न मानकांचे पालन करते की नाही, हे पाहण्यासाठी किमान कीटकनाशक अवशेष पातळी (MRL) तपासणे आवश्यक आहे. यामुळे सुरक्षित आणि निरोगी आहार घेण्यास मदत होते.