Farmer Success Story: सीमेवर शौर्य, शेतीत कमावली संपत्ती.. वाचा माजी सैनिकाचा शेतीतील 8.50 लाखांचा यशस्वी प्रयोग

Turmeric Crop:- कष्ट, अनुभव आणि योग्य नियोजनाच्या जोरावर कमी क्षेत्रातही मोठे आर्थिक उत्पन्न मिळवता येऊ शकते, याचे उत्तम उदाहरण सांगली जिल्ह्यातील माजी सैनिक धनाजी पाटील यांनी घालून दिले आहे. पलूस तालुक्यातील नागठाणे गावातील या प्रयोगशील शेतकऱ्याने हळद आणि पपईच्या आंतरपीक पद्धतीचा यशस्वी अवलंब करून तब्बल 8.50 लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळवले आहे. संरक्षण क्षेत्रातील अनुभव, शिस्तबद्ध कामाची पद्धत आणि कृषी विज्ञानाचा योग्य वापर यामुळे त्यांनी अल्प क्षेत्रात जास्त उत्पादन घेण्याचा प्रयोग यशस्वी करून दाखवला.

हळदीतून घेतले विक्रमी उत्पादन

धनाजी पाटील यांच्याकडे एकूण 12 एकर शेती असून मागील पाच वर्षांपासून ते हळदीचे विक्रमी उत्पादन घेत आहेत. पारंपरिक शेतीपेक्षा नाविन्यपूर्ण प्रयोग करण्याच्या इच्छेमुळे त्यांनी हळदीमध्ये पपईचे आंतरपीक घेण्याचा निर्णय घेतला.

हा प्रयोग पहिल्यांदाच करण्यात आला असला तरी त्यांच्या काटेकोर व्यवस्थापनामुळे तो यशस्वी ठरला. त्यांनी हळदीच्या उत्पादनाचा पूर्वानुभव आणि पपईच्या बाजारातील मागणीचा विचार करून ही नवीन शेती पद्धत अवलंबली.

हळदीमध्ये घेतले पपईचे आंतरपीक

पाटील यांनी 76 गुंठे क्षेत्रात बेड पद्धतीने हळदीची लागवड केली. हळदीच्या शेजारील रिकाम्या जागेचा उपयोग करत 15 नंबर व्हरायटीच्या पपईची आंतरपीक म्हणून लागवड केली. ठिबक सिंचन प्रणालीचा प्रभावी वापर करून योग्य पाणी आणि खत व्यवस्थापन केले.

वेळच्या वेळी योग्य प्रमाणात खते आणि पाण्याचा पुरवठा केल्याने दोन्ही पिके जोरदार वाढली आणि उत्पन्नही चांगले मिळाले. हळदीतून त्यांना 2 लाख रुपयांचा नफा झाला. तर पपईच्या विक्रमी दरामुळे त्यांना तब्बल 6.5 लाख रुपयांचा नफा मिळाला.

हळदीची लागवड करताना त्यांनी चार फूट अंतरावर बेड तयार करून हळदीची लागवड केली. त्याचवेळी हळदीच्या सऱ्यांमध्ये योग्य अंतर ठेवून पाच फूटावर पपईची रोपे लावली.

पपईच्या रोपाच्या दोन्ही बाजूंना दीड-दीड फूटाचे अंतर मोकळे ठेवून, एका फुटाच्या जागेत हळदीची लागवड करण्यात आली. या व्यवस्थापनामुळे दोन्ही पिकांना पुरेसा वाव मिळाला आणि वाढही उत्तम झाली.

पिकांच्या गुणवत्तेचा विचार करताना त्यांनी हळदीसाठी सेलम जातीच्या दर्जेदार बियाण्यांची निवड केली तर पपईसाठी 15 नंबर व्हरायटीची विश्वासू रोपवाटिकेतील रोपे वापरली.

यामुळे उत्पादन चांगले मिळाले. हळदीच्या 76 गुंठे क्षेत्रातून 47 क्विंटल उत्पादन मिळाले तर पपईचे तब्बल 55 टन उत्पादन झाले. विशेष म्हणजे, पपईला बाजारात विक्रमी दर मिळाल्याने हा प्रयोग अत्यंत फायदेशीर ठरला.

आंतरपीक पद्धत ठरली फायद्याची

कमी क्षेत्रात जास्त उत्पन्न मिळवण्यासाठी आंतरपीक पद्धत हा एक महत्त्वाचा उपाय ठरतो. ही पद्धत वापरताना पिकांची योग्य निवड, तज्ज्ञांचा सल्ला आणि काटेकोर व्यवस्थापन अत्यावश्यक असते. धनाजी पाटील यांनी केलेल्या प्रयोगाने सिद्ध केले की, योग्य नियोजन आणि आधुनिक शेती तंत्रांचा उपयोग केल्यास शेतकऱ्यांना अधिक उत्पन्न मिळवणे सहज शक्य आहे.

त्यांचा हा यशस्वी प्रयोग इतर शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी ठरणार आहे. त्यांनी शेतीमध्ये केवळ मेहनतच नाही. तर तंत्रज्ञान आणि नवनवीन प्रयोग यांचा समतोल राखून हा यशाचा मार्ग शोधला.

त्यांच्या मते, “पारंपरिक शेतीमध्ये नव्या प्रयोगांची जोड दिल्यास चांगले उत्पन्न मिळू शकते. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग आणि काटेकोर व्यवस्थापन केल्यास शेती फायदेशीर ठरू शकते.” धनाजी पाटील यांचा हा प्रयोग निश्चितच इतर शेतकऱ्यांना नव्या वाटा दाखवणारा ठरणार आहे.