Livestock Management: तुमच्या गायीमध्ये लठ्ठपणा आल्यास काय होईल? जाणून घ्या गाईमध्ये लठ्ठपणा येण्याचे कारण…

Animal Health Care:- शेतीत आणि पशुपालनात काम करणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी जनावरांचे पोषण अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जेव्हा जनावरांना अयोग्य आहार दिला जातो, विशेषतः अधिक ऊर्जा आणि फॅट असलेल्या पदार्थांची वाढीव प्रमाणात देणगी, तेव्हा जनावरांच्या आरोग्यावर गंभीर परिणाम होऊ शकतात. विशेषतः ते अतिलठ्ठ होऊ शकतात, ज्यामुळे त्यांच्या उत्पादन क्षमतेवर आणि आरोग्यावर वाईट प्रभाव पडतो. त्यामुळे, फॅटयुक्त जनावरांना होणारे विविध रोग आणि त्यांचे नियंत्रण यावर सखोल विचार करणे आवश्यक आहे.

अतिलठ्ठपणाचा धोका आणि त्याचे परिणाम

आहाराच्या चुकीच्या व्यवस्थापनामुळे अतिलठ्ठ होणाऱ्या जनावरांचे अनेक शारीरिक आणि आरोग्य समस्यांना सामोरे जावे लागते. लठ्ठ होणे म्हणजे फॅटचे शरीरात अनावश्यक साठवले जाणे, ज्यामुळे शरीरातील विविध कार्ये अयशस्वी होतात. उदाहरणार्थ, गाभण आणि दूध देणाऱ्या गायींमध्ये अतिलठ्ठपणा सापडतो. कारण या कालावधीत अधिक ऊर्जा आणि फॅट असलेला आहार देण्यात येतो. यामुळे शरीरातील कॅल्शिअमची कमतरता होते, ज्याचा परिणाम यकृत, हृदय, आणि इतर अवयवांवर होतो.

फॅटी लिव्हर सिंड्रोम

फॅटी लिव्हर सिंड्रोम एक गंभीर समस्या आहे, जी अतिलठ्ठ जनावरांमध्ये अधिक आढळते. जेव्हा जनावरांना जास्त फॅट असलेले अन्न दिले जाते, तेव्हा तो फॅट यकृताच्या दिशेने जातो आणि यकृतामध्ये जमा होतो. यामुळे यकृताची कार्यक्षमता कमी होऊ शकते, आणि शरीरातील विषारी पदार्थांची विल्हेवाट योग्य रीतीने केली जात नाही. यामुळे इतर शारीरिक प्रणालींवर आणि आरोग्यांवर गंभीर परिणाम होऊ शकतात.

कॅल्शिअमच्या कमतरतेचे परिणाम

अतिलठ्ठ जनावरांमध्ये कॅल्शिअमच्या कमतरतेची लक्षणे दिसू लागतात, ज्यामुळे हाडांचा अपंगत्व आणि सामान्य शारीरिक कार्ये प्रभावीत होऊ शकतात. कॅल्शिअमच्या कमी प्रमाणामुळे कासदाह, गर्भाशयदाह, आणि मुका माज यासारख्या आरोग्य समस्यांचा धोका वाढतो. याशिवाय, कॅल्शिअमच्या कमतरतेमुळे जनावरांमध्ये मांसपेशींच्या समस्या आणि शारीरिक थकवा दिसू शकतो. या स्थितीमध्ये जनावरांवर उपचार प्रभावी ठरत नाहीत, ज्यामुळे जनावराचे आरोग्य आणखी बिघडते.

गर्भाशयदाह आणि कासदाह

गर्भाशयदाह (Uterus Infection) आणि कासदाह (Mastitis) या समस्यांची शक्यता अतिलठ्ठ जनावरांमध्ये जास्त असते. जर गायींना अतिलठ्ठ होण्याच्या स्थितीत ठेवले जाईल, तर त्यांच्या गर्भाशयात संक्रमण होण्याची संभावना वाढते. यामुळे गर्भधारणेची क्षमता कमी होऊ शकते. कासदाह हा एक प्रकारचा दुग्धग्रंथीचा संसर्ग आहे, ज्यामुळे गाईचे दूध उत्पादन कमी होते आणि त्याच्या संप्रेरक क्षमतेवर प्रतिकूल परिणाम होतो.

कितनबाधा आणि दूध उत्पादन

अतिलठ्ठ जनावरांमध्ये कितनबाधा (Ketosis) ही स्थिती देखील गंभीर समस्या ठरू शकते. हे तब्येतीसाठी हानिकारक असते आणि जनावरांमध्ये अचानक दूध उत्पादन कमी होण्याची समस्या निर्माण करते. या परिस्थितीत, जनावराची भूक मंदावते आणि त्याचा शरीरप्रकृती खालावतो. याशिवाय, अनेक वेळा दूध उत्पादन थांबतो, आणि गर्भाशयातील समस्या आणि प्रजननाच्या क्षमतेसाठी मोठा धोका असतो.

निदान आणि तपासणी

अतिलठ्ठ जनावरांचे निदान करण्यासाठी रक्तातील शर्करा तपासणी, लिव्हर बायोप्सी आणि स्निग्ध आम्लांचे प्रमाण तपासणे आवश्यक आहे. या तपासण्यांद्वारे शेतकऱ्यांना त्यांच्या जनावरांचे आरोग्य कसे आहे हे समजून घेता येते, आणि आवश्यक ते उपचार केले जाऊ शकतात. कॅल्शिअम आणि इतर खनिजांची कमतरता शोधण्यासाठी रक्ताचे परीक्षण अत्यंत महत्वाचे आहे.

नियंत्रण आणि उपाय

जनावरांच्या आहाराचे संतुलन राखणे खूप महत्त्वाचे आहे. विशेषतः गाभण आणि दूध देणाऱ्या जनावरांना उच्च ऊर्जा आणि प्रथिनांचा संतुलित आहार देणे आवश्यक आहे. त्यासाठी शेतकऱ्यांनी जनावरांचे आहार वेगवेगळ्या गटांमध्ये विभागावे, जसे की गाभण काळातील गाई, दूध देणारी गाई आणि जास्तीत जास्त उत्पादन घेणारी गाई. यासाठी संतुलित आहार आणि पोषणतज्ज्ञांचा सल्ला घेणे योग्य ठरते.

तसेच, जनावरांना योग्य प्रमाणात कॅल्शिअम, मॅग्नेशियम, आणि फॉस्फरस दिले पाहिजे. याव्यतिरिक्त, चांगल्या दर्जाच्या पशुखाद्याचा वापर करणे आणि नियमितपणे तपासणी करून त्यांचे आरोग्य आणि उत्पादन क्षमता सुधारण्याचा प्रयत्न करावा लागतो. त्यामुळे, शेतकऱ्यांना त्यांच्या जनावरांच्या पोषणाबाबत जागरूक होऊन योग्य पद्धतीने व्यवस्थापन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.