Animal Health Tips: जनावरांचा गर्भपात आणि आजार रोखण्यासाठी ‘ही’ काळजी नक्की घ्या… जाणून घ्या पशुवैद्यकीय तज्ञांचा सल्ला

Animal Disease:- मादी जनावरांमध्ये प्रजनन संस्थेशी संबंधित अनेक आजार आढळतात. हे आजार सुरुवातीच्या टप्प्यात ओळखणे कठीण असते. त्यामुळे वेळेत निदान न झाल्यास जनावरांची प्रजनन क्षमता कमी होऊन मोठे आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता वाढते. याशिवाय, या आजारांवर उपचार करण्यासाठी महागडे औषधोपचार करावे लागतात, तरीही काही वेळा आजार पूर्णपणे बरा होणे कठीण होते. त्यामुळे शेतकरी आणि पशुपालकांनी योग्य वेळी लक्षणे ओळखून त्वरित पशुवैद्यकाच्या मदतीने उपचार करणे आवश्यक आहे.

गर्भाशयाचा दाह

गर्भाशयाचा दाह हा अनेक मादी जनावरांमध्ये आढळणारा एक प्रमुख आजार आहे. जर जनावराच्या गर्भाशयातून कुजकट वास येत असेल, पूसारखा स्त्राव दिसत असेल आणि गर्भाशय मोठे व मऊ झाले असेल, तर हे गर्भाशयाच्या दाहाचे लक्षण असू शकते. तसेच वार वेळेवर न पडणे, वारंवार उलटणे आणि जनावराची हालचाल मंदावणे हीही या आजाराची संकेत असतात. योग्य वेळी उपचार न केल्यास हा दाह वाढून पुढील गर्भधारणेस अडथळा निर्माण होऊ शकतो.

इन्फेक्शीयस बोवाईन रिनोट्रायकीयासीस

हा संसर्गजन्य आजार असून तो श्वसनमार्ग आणि प्रजनन संस्थेवर परिणाम करतो. या आजारात नाकातून चिकट स्त्राव येणे, सतत ढास लागत राहणे आणि जनावराला अचानक ताप येणे ही लक्षणे आढळतात. काही वेळा डोळे लाल होणे, गर्भपात होणे आणि योनीमार्गात पूवाच्या गाठी तयार होणे यासारख्या गंभीर लक्षणांसह हा आजार दिसून येतो. हा आजार वेळीच ओळखून उपचार न केल्यास संसर्ग इतर जनावरांमध्येही पसरू शकतो.

व्हीब्रीओसीस

हा आजार देखील जननेंद्रियाशी संबंधित असून, संसर्ग झाल्यास चार ते पाच महिन्याचा गर्भपात होतो. यामुळे जनावर उशीरा गाभण राहते आणि वारंवार उलटते. तसेच, काही प्रकरणांमध्ये माज न दाखविण्याची समस्या देखील दिसून येते. हा आजार संसर्गजन्य असल्याने जनावरांचे योग्य लसीकरण करणे आणि शुद्ध वातावरणात ठेवणे आवश्यक आहे.

लेप्टोस्पायरोसीस

हा आणखी एक गंभीर आजार असून, तो जनावराच्या रक्तप्रवाहात संक्रमण पसरवतो. जर जनावराला अचानक ताप येत असेल, भूक मंदावली असेल, गर्भपात होत असेल आणि तांबडी लघवी दिसत असेल, तर हे लेप्टोस्पायरोसीसचे लक्षण असू शकते. या आजारामुळे जनावर अशक्त होते आणि दूध चिकट स्वरूपात येते. हा आजार वेळीच ओळखून योग्य प्रतिबंधात्मक उपाय न केल्यास मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होऊ शकते.

ब्रुसोलोसीस

हा एक अत्यंत गंभीर संसर्गजन्य आजार आहे, जो मुख्यतः गर्भधारणेवर परिणाम करतो. गाभण मादी जनावरांचा ६ ते ७ महिन्याचा गर्भपात होतो. तसेच वारंवार उलटणे, गर्भाशयाचा दाह वाढणे आणि वार व्यवस्थित न पडणे यांसारखी लक्षणे या आजारात दिसून येतात. हा आजार मानवांमध्येही संक्रमित होऊ शकतो, त्यामुळे शेतकरी आणि पशुपालकांनी विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.

ट्रायकोमोनीओसीस

हा आजार प्रजनन संस्थेला गंभीररीत्या बाधित करतो. या आजारात जनावराचा २ ते ३ महिन्याचा गर्भपात होतो, गर्भाशयाच्या आतील भागात पू तयार होतो आणि अनियमित माजाची लक्षणे दिसतात. त्यामुळे जनावर गर्भधारणेस असमर्थ होते. हा आजार प्रामुख्याने संक्रमित नरांद्वारे प्रसारित होतो, त्यामुळे शुद्ध आणि आरोग्यदायी प्रजनन प्रणाली राखणे आवश्यक आहे.

वरील लक्षणे दिसताच त्वरित पशुवैद्यकाचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. जनावरांची स्वच्छता राखणे, योग्य आहार देणे, रोगप्रतिकारशक्ती वाढवणे आणि नियमित लसीकरण करणे यासारखे प्रतिबंधात्मक उपाय अवलंबल्यास प्रजनन संस्थेशी संबंधित आजारांपासून बचाव करता येतो. वेळेवर निदान आणि योग्य उपचार केल्यास पशुपालक मोठ्या आर्थिक नुकसानीपासून वाचू शकतात आणि जनावरांचे आरोग्य टिकवू शकतात.