Gladiolus Lagvad: एका एकरात सहा महिन्यात १० लाखांचा नफा… ग्लॅडिओलस शेतीने शेतकरी होऊ शकतो मालामाल

Gladiolus Farming:- ग्लॅडिओलस हे कंदवर्गीय फुलपिक असून व्यावसायिक दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाचे आहे. हे मूळचे दक्षिण आफ्रिकेतील असले तरी जगभरात अनेक देशांमध्ये त्याची लागवड केली जाते. भारतात हे प्रामुख्याने दिल्ली, कोलकत्ता, मुंबई, बेंगलुरु आणि पुणे या मोठ्या शहरांच्या आसपास मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. या फुलांच्या लांबसर दांड्यांवर आकर्षक रंगीत फुले असतात. फुलदाणीत ठेवल्यास ही फुले सात ते आठ दिवस क्रमाने उमलतात.त्यामुळे त्यांना मोठ्या प्रमाणावर मागणी असते.

हवामान आणि लागवडीचा हंगाम

ग्लॅडिओलसच्या लागवडीसाठी कडक उन्हाळा आणि सतत जोरदार पावसाचा कालावधी टाळावा. या पिकाची योग्य वाढ होण्यासाठी आणि फुलांचा रंग अधिक आकर्षक दिसण्यासाठी सरासरी २० ते ३० अंश सेल्सिअस तापमान पोषक ठरते. खरीप आणि रब्बी हे दोन हंगाम यासाठी सर्वात महत्त्वाचे मानले जातात. महाबळेश्वरसारख्या सौम्य हवामान असलेल्या भागात हे पीक उत्तम येते. उन्हाळ्यात फुलांचा तुडवडा असल्यामुळे बाजारभाव चांगला मिळतो. संपूर्ण क्षेत्रावर एकाच वेळी लागवड करण्याऐवजी १५ ते २० दिवसांच्या अंतराने टप्प्याटप्याने लागवड केल्यास, हंगामभर चांगला बाजारभाव मिळविता येतो.

योग्य जमिन आणि जमिनीची तयारी

मध्यम ते भारी प्रतीची आणि पाण्याचा निचरा होणारी जमीन ग्लॅडिओलससाठी योग्य मानली जाते. चोपण, खारवट तसेच चुनखडीयुक्त जमिनीत या पिकाचे उत्पादन चांगले येत नाही. जमिनीचा सामू (pH) ६.५ ते ७.५ असावा. लागवडीपूर्वी चांगली मशागत करून जमीन भुसभुशीत करावी. भरघोस उत्पादनासाठी योग्य प्रमाणात शेणखत किंवा कंपोस्ट खत मिसळावे.

बियाणे निवड आणि प्रक्रिया

ग्लॅडिओलसची लागवड मुख्यतः कंदांद्वारे केली जाते. यशस्वी उत्पादनासाठी बियाण्यांची (कंदांची) योग्य निवड करणे महत्त्वाचे असते. मोठे आणि मध्यम आकाराचे कंद जास्त उत्पादनक्षम असतात. लागवडीसाठी शीतगृहात तीन महिने विश्रांती दिलेले निरोगी कंद वापरणे फायदेशीर ठरते. हेक्टरी साधारणतः १.२५ ते १.५० लाख कंदांची लागवड केली जाते. कंद लागवडीपूर्वी ३ ग्रॅम कॅप्टन बुरशीनाशक प्रति लिटर पाण्यात मिसळून २०-२५ मिनिटे त्यात बुडवून लावावे.

लागवडीची योग्य पद्धत

ग्लॅडिओलसची लागवड सरी-वरंबा, सपाट वाफे किंवा गादीवाफ्यावर करता येते. सरी-वरंब्यावर लागवड केल्यास पाण्याचा निचरा चांगला होतो आणि फुलदांड्यांची वाढ व्यवस्थित होते. दोन ओळींमध्ये ३० सेंमी आणि दोन कंदांमधील अंतर १५-२० सेंमी ठेवावे. जर सरी-वरंब्यावर लागवड करत असाल, तर ४५ x १५ सेंमी अंतर ठेवून लागवड करावी. लागवडीवेळी सेंद्रिय खतांचा योग्य प्रमाणात वापर करावा.

फुलदांड्यांची काढणी आणि प्रतवारी

फुलदांड्यावरील पहिले फूल रंग दाखवू लागले की फुलदांड्यांची काढणी करावी. दांडा तोडताना रोपावर ४-५ पाने ठेवावीत, त्यामुळे पुढील कंदांची वाढ चांगली होते. काढलेल्या फुलदांड्यांची लांबी आणि रंगाच्या आधारावर प्रतवारी करावी. १२ फुलदांड्यांची जुडी बांधून कागदात गुंडाळून, बांबू अथवा पुड्याच्या खोक्यात १५-२० जुड्या पॅक करून बाजारपेठेत पाठवाव्यात. एका हेक्टरमधून १.५ ते २ लाख फुलदांड्यांचे उत्पादन मिळू शकते.

कंदाची काढणी आणि साठवणूक

फुलदांडे काढल्यानंतर जमिनीत असलेल्या कंदांची वाढ सुरू राहते आणि ते पुढील दीड ते दोन महिने पोषण घेतात. त्यामुळे काढणीनंतर पिकाला नियमित पाणी द्यावे. झाडांची पाने नैसर्गिकरित्या पिवळी पडू लागल्यावर कंद काढणीसाठी तयार होतात. कंदांना इजा होणार नाही याची काळजी घेत काढणी करावी. लहान, मोठे आणि अगदी बारीक अशा तीन प्रकारांत कंदांची प्रतवारी करावी.

काढलेल्या कंदांची योग्य प्रकारे प्रक्रिया करणे गरजेचे असते. ३ ग्रॅम कॅप्टन बुरशीनाशक प्रति लिटर पाण्यात मिसळून त्यात १५-२० मिनिटे कंद बुडवावेत. नंतर त्यांना चांगले वाळवून कापडी पिशवीत ठेवून शीतगृहात ७ ते ८ अंश सेल्सिअस तापमानाला तीन महिने साठवावे. अशी प्रक्रिया केल्याने कंद चांगले राहतात आणि पुढील हंगामासाठी दर्जेदार लागवड करता येते.

रोग व किड व्यवस्थापन

ग्लॅडिओलस पिकावर मुख्यतः कंदकूज हा बुरशीजन्य रोग आणि पाने खाणाऱ्या अळ्यांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. रोगट कंद लागवड केल्यास किंवा पाण्याचा निचरा व्यवस्थित न झाल्यास कंदकूज होऊ शकतो. हा रोग झाल्यास पाने पिवळी पडून झाडे मरतात. यावर उपाय म्हणून निरोगी कंदांची निवड करावी आणि जमिनीत योग्य निचरा सुनिश्चित करावा. रोगाचा प्रादुर्भाव दिसल्यास कॅप्टन बुरशीनाशकाची फवारणी करावी.

पाने खाणाऱ्या अळ्या पानांचे कडे कुरतडतात किंवा त्यावर छिद्रे करतात. काहीवेळा ह्या अळ्या जमिनीलगतचे रोप कापून टाकतात. किडीच्या नियंत्रणासाठी लागवडीवेळी हेक्टरी २० किलो फोरेट जमिनीत मिसळावे. तसेच, कीड दिसल्यास २ मिली क्विनॉलफॉस प्रति लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.

व्यवसायाच्या संधी आणि नफा

ग्लॅडिओलस हे अत्यंत फायदेशीर फुलपिक मानले जाते. योग्य नियोजन, टप्प्याटप्प्याने लागवड आणि बाजारपेठेतील मागणीनुसार उत्पादन घेतल्यास चांगला नफा मिळू शकतो. एका एकरातून सहा महिन्यांत १० लाखांपर्यंत निव्वळ नफा मिळविता येतो. योग्य प्रकारे उत्पादन घेतल्यास आणि निर्यातक्षम दर्जाचे फूल मिळाल्यास जागतिक बाजारपेठेतही मोठी संधी उपलब्ध होऊ शकते.