RBI Guidelines: कर्ज घेतलंय? वसुली एजंट धमकावत आहेत? RBI ने दिला मोठा दिलासा.. ताबडतोब हे वाचा!

Loan Recovery Rule:- वाढत्या महागाईच्या काळात आर्थिक व्यवस्थापन करणे दिवसेंदिवस कठीण होत आहे. अनेक वेळा अचानक उद्भवणाऱ्या आर्थिक गरजांमुळे लोक बँकांकडून कर्ज घेतात. मात्र, काही वेळा कर्जाची परतफेड वेळेवर करता येत नाही आणि त्यामुळे वसुली एजंटचा त्रास सहन करावा लागतो. कर्ज वसुलीच्या प्रक्रियेमध्ये अनेक बँका आणि वित्तीय संस्था मनमानी करतात. या पार्श्वभूमीवर रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (RBI) काही महत्त्वाचे नियम निश्चित केले आहेत. या नियमांमुळे ग्राहकांचे हित संरक्षित होणार असून, बँकांना आणि वसुली एजंट्सना कठोर मर्यादा घालण्यात आल्या आहेत.

कर्जाचे हप्ते फेडले नाहीत तर

जर तुम्ही बँकेकडून कर्ज घेतले असेल आणि काही महिन्यांचे हप्ते भरले नसतील, तर बँक तुमच्यावर कोणताही अन्यायकारक किंवा बेकायदेशीर दबाव टाकू शकत नाही. देशभरात वसुली एजंट्सच्या मनमानी वर्तनाच्या अनेक तक्रारी येत असतात. त्यामुळे RBI ने कर्ज वसुलीबाबत ठोस मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. अनेकदा वसुली एजंट ग्राहकांना धमकावतात, मानसिक तणाव देतात आणि बेकायदेशीर पद्धतीने पैसे वसूल करतात. अशा प्रकारांना आळा घालण्यासाठी RBI ने बँकांना काही कठोर अटी घालून दिल्या आहेत.

कर्ज वसुलीबाबत RBI चे महत्त्वाचे नियम

जेव्हा एखादा ग्राहक बँकेचे दोन हप्ते (EMI) भरू शकत नाही, तेव्हा बँक त्याला आठवण करून देणारा पहिला इशारा पाठवते. मात्र, तीन हप्ते थकले, तर बँक कायदेशीर नोटीस पाठवते आणि ग्राहकाला डिफॉल्टर घोषित करण्याचा इशारा देते. यानंतर, बँक वसुली एजंटच्या मदतीने कर्जाची परतफेड करण्याचा प्रयत्न करते. मात्र, या प्रक्रियेत कोणत्याही प्रकारे ग्राहकाला धमकावणे, मानसिक छळ करणे किंवा अनैतिक मार्गांचा अवलंब करणे पूर्णपणे बेकायदेशीर आहे.

RBI च्या नव्या नियमानुसार, वसुली एजंट फक्त सकाळी ७ ते संध्याकाळी ७ या वेळेतच ग्राहकांना कॉल करू शकतात किंवा त्यांच्याशी संपर्क साधू शकतात. यापलीकडे कुठलाही कॉल किंवा भेट दिल्यास, ग्राहक थेट पोलिसांत किंवा RBI कडे तक्रार करू शकतो. तसेच, बँकेने ग्राहकाला आधीच वसुली एजंटबाबत संपूर्ण माहिती द्यावी लागेल. ग्राहकाने वसुली एजंटच्या वर्तनाबाबत तक्रार केली, तर त्या एजंटला संबंधित प्रकरणात काम करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही.

बँकेचा किंवा वसुली एजंटचा छळ सहन करू नका

जर एखादा वसुली एजंट तुम्हाला धमकी देत असेल किंवा मानसिक तणाव देत असेल, तर तुम्ही थेट पोलिसांकडे तक्रार करू शकता. कर्ज न फेडणे हा दिवाणी गुन्ह्याच्या (Civil Dispute) कक्षेत येतो, त्यामुळे बँका किंवा वसुली एजंट कोणत्याही ग्राहकाविरुद्ध गुन्हेगारी कारवाई करू शकत नाहीत. तसेच, बँकेने वसुली एजंट नियुक्त करताना RBI च्या नियमांचे पालन न केल्यास, त्या बँकेला मोठ्या दंडाला सामोरे जावे लागू शकते.

अलिकडेच RBI ने RBL बँकेवर 2.27 कोटींचा दंड ठोठावला आहे. या बँकेने कर्ज वसुली प्रक्रियेत काही महत्त्वाचे नियम पाळले नव्हते, त्यामुळे त्यांच्यावर कारवाई करण्यात आली. यामुळे बँकांना आणि वित्तीय संस्थांना मोठा इशारा मिळाला असून, कर्ज वसुलीच्या नियमांचे उल्लंघन केल्यास मोठा दंड ठोठावला जाणार आहे.

ग्राहकांनी काय करावे?

कर्ज घेताना आणि परतफेड करताना ग्राहकांनी स्वतःचे हक्क जाणून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. कोणत्याही परिस्थितीत, वसुली एजंट किंवा बँक अधिकारी धमकावू शकत नाहीत. जर कोणत्याही प्रकारे मनःस्ताप दिला जात असेल, तर ग्राहकांनी संबंधित बँक, RBI किंवा थेट पोलिसांकडे तक्रार करावी.

RBI च्या या नव्या नियमांमुळे EMI थकवलेल्या ग्राहकांना दिलासा मिळणार आहे. तसेच, बँका आणि वित्तीय संस्था मनमानी करू शकणार नाहीत. जर तुम्ही कर्ज घेतले असेल आणि काही अडचणी आल्या असतील, तर घाबरून जाऊ नका – तुमचे कायदेशीर हक्क जाणून घ्या आणि योग्य ती कारवाई करा.