RBI Guideline: बाजारात फिरत आहेत लाखोंच्या नकली नोटा! 200 रुपयांची नोट खरी की खोटी.. जाणून घ्या बनावट नोटा ओळखण्याची सोपी ट्रिक
RBI Update:- रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (आरबीआय) देशातील आर्थिक स्थैर्य टिकवण्यासाठी आणि चलन व्यवस्थापन अधिक सुरक्षित करण्यासाठी वेळोवेळी महत्त्वपूर्ण निर्णय घेत असते. सध्या बाजारात २०० रुपयांच्या बनावट नोटांचा मोठ्या प्रमाणावर प्रसार होत असल्याने आरबीआयने यासंदर्भात विशेष मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत.
विशेषतः, २००० रुपयांच्या नोटा चलनातून हटवल्यानंतर २०० आणि ५०० रुपयांच्या नोटांचा वापर वाढला आहे, त्यामुळे बनावट नोटा चलनात आल्याच्या अनेक घटना समोर आल्या आहेत. यामुळे आरबीआयने सर्वसामान्य नागरिकांना सावधगिरी बाळगण्याचा सल्ला दिला आहे आणि २०० रुपयांची खरी व बनावट नोट यामध्ये कसा फरक ओळखायचा, याबद्दल स्पष्ट मार्गदर्शन केले आहे.
दोनशे रुपयांची खरी नोट कशी ओळखाल?
२०० रुपयांची खरी नोट ओळखण्यासाठी काही महत्त्वाच्या वैशिष्ट्यांची माहिती देण्यात आली आहे. या नोटेच्या डाव्या बाजूला देवनागरी लिपीत "२००" हा आकडा स्पष्टपणे छापलेला असतो, तर मध्यभागी महात्मा गांधींची प्रतिमा असते. तसेच, नोटेवर "आरबीआय", "भारत", "INDIA" आणि "२००" हे शब्द लहान अक्षरांमध्ये लिहिलेले असतात.
उजव्या बाजूस अशोक स्तंभाचे प्रतीक असते, जे चलनाची अधिकृतता दर्शवते. याशिवाय, या नोटेमध्ये कलर-शिफ्टिंग सिक्युरिटी थ्रेड आहे, जो नोट हलवताना हिरव्या रंगापासून निळ्या रंगामध्ये बदलतो. या सर्व वैशिष्ट्यांवरून खरी व बनावट नोट ओळखणे शक्य होते.
आरबीआयने नागरिकांना केले हे आवाहन
बनावट नोटांचा प्रसार रोखण्यासाठी आरबीआयने नागरिकांना अधिक सतर्क राहण्याचे आवाहन केले आहे. व्यवहार करताना नोटा नीट तपासाव्यात, तसेच संशयास्पद नोट मिळाल्यास ती लगेच जवळच्या बँक अधिकाऱ्यांना किंवा पोलिस ठाण्यात जमा करावी. कोणत्याही परिस्थितीत अशा नोटा पुढील व्यवहारात वापरू नयेत, कारण बनावट नोटांचा प्रसार करणे हा कायद्याने दंडनीय गुन्हा आहे. नागरिकांनी अधिकृत चलनच वापरावे आणि बँकांच्या सूचनांचे पालन करावे.
दोनशे रुपयांच्या नोटवर बंदी घालण्यात येईल का?
गेल्या काही दिवसांत २०० रुपयांच्या नोटेवर बंदी घातली जाणार असल्याच्या चर्चा वाढल्या आहेत. मात्र, आरबीआय किंवा भारत सरकारने यासंदर्भात कोणतीही अधिकृत घोषणा केलेली नाही. सध्या २०० आणि ५०० रुपयांच्या नोटा पूर्णपणे वैध असून, या नोटांच्या वापरावर कोणतेही बंधन नाही. भविष्यात जर सरकार किंवा आरबीआयकडून याबाबत कोणताही बदल करण्यात आला, तर त्याची अधिकृत माहिती जाहीर केली जाईल. त्यामुळे नागरिकांनी अफवांवर विश्वास ठेवू नये आणि फक्त अधिकृत स्रोतांवरच अवलंबून राहावे.
सरकार आणि आरबीआय सतत चलन व्यवस्थापनाच्या सुरक्षेवर भर देत आहेत. भविष्यात २०० आणि ५०० रुपयांच्या नोटांसाठी अधिक सुरक्षित वैशिष्ट्ये जोडली जाऊ शकतात, जेणेकरून बनावट नोटांचा धोका आणखी कमी होईल. तसेच, कोणत्याही महत्त्वाच्या निर्णयाची माहिती अधिकृत माध्यमातूनच दिली जाईल. त्यामुळे नागरिकांनी नोटा नीट तपासूनच स्वीकाराव्यात आणि आर्थिक व्यवहार अधिक सुरक्षित करण्यासाठी सरकारच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करावे.
