जमिनीची खरेदी आणि तिची Registry म्हणजे तुम्ही जमिनीचे मालक नाहीत! ‘ही’ गोष्ट असते अत्यावश्यक.. तरच तुम्ही जमिनीचे मालक

Agruculture Land Rule: मालमत्ता खरेदी करणे ही एक महत्त्वाची आणि गुंतागुंतीची प्रक्रिया आहे. बहुतेक लोक मालमत्तेची नोंदणी (Registration) पूर्ण झाल्यानंतर निर्धास्त होतात, मात्र त्यानंतरची काही महत्त्वाची पावले घेतली नाहीत, तर पुढे कायदेशीर अडचणी येऊ शकतात. मालमत्तेचा पूर्ण कायदेशीर हक्क मिळवण्यासाठी फक्त नोंदणी पुरेशी नसते; त्यानंतर मालमत्तेच्या सरकारी नोंदींमध्ये तुमचे नाव नोंदवणेही तितकेच महत्त्वाचे असते. जर ही प्रक्रिया वेळेवर पूर्ण केली नाही, तर भविष्यात मालमत्तेच्या मालकीबाबत वाद निर्माण होऊ शकतो किंवा मालमत्ता तुमच्या हातून निघून जाऊ शकते.

मालमत्ता नोंदणी म्हणजे काय?

मालमत्ता नोंदणी म्हणजे एखादी स्थावर मालमत्ता विकत घेताना विक्रेता आणि खरेदीदार यांच्यातील व्यवहार कायदेशीररित्या सरकारी दस्तऐवजांमध्ये नोंदवण्याची प्रक्रिया. "भारतीय नोंदणी कायदा 1908" नुसार ₹100 पेक्षा जास्त किमतीची कोणतीही मालमत्ता विक्री केल्यास ती लेखी स्वरूपात नोंदवणे बंधनकारक असते.

मात्र, या प्रक्रियेमुळे खरेदीदार मालमत्तेचा पूर्ण कायदेशीर मालक बनतो असे नाही. मालमत्ता खरेदी केल्यानंतर तुम्हाला "म्युटेशन" (Mutation) प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते. ही प्रक्रिया केल्यानंतरच मालमत्ता सरकारी नोंदींमध्ये अधिकृतपणे तुमच्या नावावर हस्तांतरित होते.

नोंदणीनंतर ‘हे’ महत्त्वाचे काम का आवश्यक आहे?

अनेक लोकांना असे वाटते की मालमत्तेची नोंदणी पूर्ण झाली की ते मालक बनतात, मात्र प्रत्यक्षात नोंदणीनंतर आणखी काही महत्त्वाच्या प्रक्रिया असतात. मालमत्तेची नोंदणी झाली असली, तरी ती तुमच्या नावावर अधिकृतपणे हस्तांतरित करण्यासाठी "म्युटेशन" (Mutation) प्रक्रिया पूर्ण करणे अत्यंत गरजेचे आहे.

जर मालमत्तेच्या नोंदणीनंतर नाव बदलण्याची प्रक्रिया (Mutation) वेळेवर पूर्ण केली नाही, तर जुन्या मालकाच्या नावावरच ती मालमत्ता कायम राहते. यामुळे काही वेळा मालमत्तेचा गैरवापर होऊ शकतो. काही उदाहरणांमध्ये असे दिसून आले आहे की जुन्या मालकाने तीच मालमत्ता दुसऱ्याला विकली किंवा तिच्या आधारे कर्ज घेतले. अशा वेळी खरेदीदार कायदेशीर गुंतागुंतीत अडकू शकतो.

म्युटेशन (Mutation) म्हणजे काय? ते का आवश्यक आहे?

"म्युटेशन" म्हणजे मालमत्ता सरकारी रेकॉर्डमध्ये नवीन मालकाच्या नावावर हस्तांतरित करण्याची प्रक्रिया आहे. यामुळे जुन्या मालकाचे नाव अधिकृत कागदपत्रांमधून काढून टाकले जाते आणि नवीन मालकाचे नाव टाकले जाते.

म्युटेशन प्रक्रिया वेळेत न केल्यास खरेदीदाराला पुढील समस्या येऊ शकतात

मालमत्ता पुन्हा विकली जाण्याचा धोका

जर मालमत्तेचे नाव अधिकृतपणे तुमच्या नावावर आले नाही, तर जुना मालक ती पुन्हा दुसऱ्याला विकू शकतो.

कर्ज घेण्याची शक्यता

जर जुन्या मालकाच्या नावावर मालमत्ता राहिली, तर तो त्यावर कर्ज घेऊ शकतो, आणि पुढे कर्जफेडीची जबाबदारी नवीन खरेदीदारावर येऊ शकते.

वारसांमध्ये वाद निर्माण होण्याची शक्यता

जर जुन्या मालकाचा मृत्यू झाला आणि मालमत्तेचे नाव हस्तांतरित झाले नाही, तर त्याच्या वारसांचा त्या मालमत्तेवर हक्क राहू शकतो.

म्युटेशन प्रक्रिया कशी करायची?

म्युटेशन प्रक्रिया करण्यासाठी संबंधित नगरपालिका, ग्रामपंचायत किंवा तहसील कार्यालयात अर्ज करावा लागतो.

म्युटेशनसाठी आवश्यक कागदपत्रे:

नोंदणीकृत विक्री दस्तऐवज (Sale Deed) – मालमत्ता खरेदीचा अधिकृत पुरावा

ओळखपत्र आणि पत्ता पुरावा – नवीन मालकाचा आधारकार्ड, पॅनकार्ड इत्यादी

मालमत्ता कर भरल्याचा पुरावा – संबंधित नगरपालिकेच्या मालमत्ता कराची पावती
बँकेचे NOC (जर मालमत्तेवर कर्ज असेल तर)

म्युटेशन अर्ज करण्याची प्रक्रिया

अर्ज भरणे – संबंधित सरकारी कार्यालयात म्युटेशनसाठी अर्ज सादर करणे.

दस्तऐवज तपासणी – सरकारी अधिकारी सर्व कागदपत्रांची पडताळणी करतात.

सार्वजनिक नोटीस जारी करणे – मालमत्तेवर कोणत्याही प्रकारचा वाद आहे का, हे तपासण्यासाठी सरकारी कार्यालय सार्वजनिक नोटीस जाहीर करते.

अंतिम मंजुरी आणि नोंदणी – सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर मालमत्ता नवीन मालकाच्या नावावर अधिकृतपणे नोंदवली जाते.

नोंदणीनंतर ‘ही’ चूक टाळा!

म्युटेशन प्रक्रिया वेळेवर पूर्ण करा. मालमत्ता नोंदणीनंतर जर तुम्ही म्युटेशन प्रक्रिया केली नाही, तर तुम्ही कायदेशीर मालक ठरणार नाही.फक्त नोंदणी करून मालक झालो असे समजू नका. सरकारी नोंदींमध्ये तुमच्या नावाची नोंदणी झाली आहे का, हे तपासणे अत्यावश्यक आहे.महत्त्वाची कागदपत्रे जतन करा. विक्री पत्र, नोंदणी दस्तऐवज आणि म्युटेशन प्रमाणपत्र हे महत्त्वाचे दस्तऐवज आहेत, जे सुरक्षित ठेवणे आवश्यक आहे.मालमत्ता कर वेळेवर भरा. काही वेळा, वेळेवर मालमत्ता कर न भरल्यास म्युटेशन प्रक्रियेत अडथळे येतात.

"ही प्रक्रिया वेळेत करा, अन्यथा मोठे नुकसान होऊ शकते!"

जर तुम्ही मालमत्ता खरेदी केली असेल, तर फक्त नोंदणी करून थांबू नका. म्युटेशन प्रक्रिया वेळेत पूर्ण करा, अन्यथा तुमची लाखो-कोटींची मालमत्ता तुम्ही गमावू शकता. मालमत्तेच्या मालकी हक्कावर कोणताही प्रश्न निर्माण होऊ नये यासाठी सरकारी नोंदींमध्ये नाव नोंदवणे ही अत्यावश्यक प्रक्रिया आहे. त्यामुळे, आर्थिक नुकसान आणि कायदेशीर गुंतागुंत टाळण्यासाठी तुम्ही ही महत्त्वाची पावले उचलणे गरजेचे आहे.