Property ची मालकी हवी? ‘या’ 7 कागदपत्रांशिवाय तुम्ही कायदेशीर मालक ठरणार नाहीत… नाहीतर एक चूक करेल लाखोंचे नुकसान

Property Registry:- मालमत्ता खरेदी करणे हा प्रत्येकासाठी मोठा आणि महत्त्वाचा निर्णय असतो. बहुतांश लोक आपली आयुष्यभराची कमाई घर किंवा जमीन खरेदी करण्यासाठी गुंतवतात. त्यामुळे हा व्यवहार सुरक्षित आणि कायदेशीर दृष्टिकोनातून योग्य प्रकारे पार पडावा, यासाठी आवश्यक ती सर्व कागदपत्रे तपासणे महत्त्वाचे आहे.

केवळ नोंदणी कागदपत्रे असणे पुरेसे नाही; कारण मालमत्तेच्या संपूर्ण मालकीसाठी विक्री करारासह इतर कागदपत्रांची पूर्तता आवश्यक असते. जर कोणत्याही प्रकारच्या कागदपत्रांची कमतरता राहिली तर भविष्यात कायदेशीर अडचणी निर्माण होऊ शकतात.

मालमत्ता खरेदी-विक्री करताना महत्त्वाचे घटक

मालमत्ता खरेदी करताना किंवा विकताना काही महत्त्वाचे घटक विचारात घ्यावे लागतात. या व्यवहारात कायदेशीर अटी, मालमत्तेचे बाजारमूल्य, सरकारी नियम, कायदेशीर दावे आणि भविष्यातील वाढीच्या शक्यतांचा विचार करणे गरजेचे असते. कोणत्याही प्रकारच्या वादात अडकण्यापूर्वी योग्य संशोधन करणे आणि अनुभवी वकील किंवा तज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक असते. मालमत्ता खरेदी करताना विक्रेत्याकडून सर्व आवश्यक कागदपत्रे घेतली जातात की नाही, याची पूर्ण खातरजमा करावी लागते.

मालमत्ता व्यवहारात महत्त्वाची कागदपत्रे

विक्री करार (Sale Agreement)

हा कागदपत्र सर्वात महत्त्वाचा आहे, कारण तो खरेदीदार आणि विक्रेत्या दरम्यानच्या कराराच्या अटी स्पष्ट करतो. हा दस्तऐवज अधिकृतरित्या नोंदणीकृत झाल्याशिवाय खरेदीदार पूर्णपणे मालकी हक्क सिद्ध करू शकत नाही.

मालकीचे मूळ कागदपत्रे (Title Deed)

कोणत्याही मालमत्तेचे मूळ मालकी हक्क कोठे आहेत, याचे अधिकृत दस्तऐवज असणे गरजेचे आहे. हे कागदपत्र सत्यापित केल्याशिवाय खरेदी करू नये.

खरेदीदार आणि विक्रेत्याचे ओळखपत्र (Identity Proof)

व्यवहार करणाऱ्या दोन्ही पक्षांची ओळख निश्चित करण्यासाठी आधार कार्ड, पॅन कार्ड, पासपोर्ट किंवा अन्य ओळखपत्र आवश्यक आहे.

बांधकाम परवाना आणि इमारत आराखडा (Building Plan and Approval)

जर मालमत्ता इमारतीचा भाग असेल, तर त्याच्या बांधकामाला अधिकृत परवानगी आहे की नाही, हे तपासणे गरजेचे आहे.

कर भरणा प्रमाणपत्र (Property Tax Receipts)

मालमत्तेवरील कर भरणा वेळेवर केला आहे की नाही, याची पडताळणी करण्यासाठी स्थानिक महानगरपालिका किंवा नगरपालिका देत असलेले कर प्रमाणपत्र महत्त्वाचे आहे.

वीज आणि पाणी बिलाच्या प्रती

मालमत्तेवर कोणताही थकित बिलाचा बोजा नाही, हे तपासण्यासाठी वीज आणि पाणी बिल पाहणे आवश्यक आहे.

पॉवर ऑफ अॅटर्नी

जर कोणी दुसऱ्याच्या वतीने मालमत्ता विकत असेल, तर त्याला अधिकृतपणे दिलेल्या अधिकाराचे कागदपत्र असणे गरजेचे आहे.

तारण दस्तऐवज

मालमत्तेवर कोणतेही बंधन (Loan या तारणाचा भार) आहे की नाही, हे दाखवणारा महत्त्वाचा कागद आहे.

विक्री करार का महत्त्वाचा आहे?

मालमत्तेच्या खरेदी-विक्री व्यवहारात विक्री करार हा अत्यंत महत्त्वाचा दस्तऐवज आहे. हा करार खरेदीदार आणि विक्रेत्यामधील व्यवहार कायदेशीरदृष्ट्या मान्य करण्यास मदत करतो. यामध्ये व्यवहाराची रक्कम, मालमत्तेचे स्वरूप, कराराचे अटी-शर्ती आणि व्यवहाराच्या अंमलबजावणीची मुदत यांसारख्या बाबींचा समावेश असतो. विक्री करारावर दोन्ही पक्षांच्या सह्या आवश्यक असतात आणि तो उपनिबंधक कार्यालयात नोंदणीकृत केला जातो.

जर विक्री करार नोंदणीकृत नसेल, तर खरेदीदार कायदेशीररित्या मालमत्तेचा संपूर्ण हक्क सिद्ध करू शकत नाही. भविष्यात जर काही समस्या उद्भवल्या, तर हा नोंदणीकृत विक्री करार खूप उपयोगी ठरतो. मालमत्ता हस्तांतरण प्रक्रिया योग्य प्रकारे पार पाडण्यासाठी विक्री करार अनिवार्य आहे.

नोंदणीकृत विक्री कराराशिवाय काय धोके आहेत?

जर कोणी फक्त तोंडी करार करून किंवा नोंदणीकृत कराराशिवाय मालमत्ता खरेदी केली, तर पुढे अनेक कायदेशीर अडचणी निर्माण होऊ शकतात. उदाहरणार्थ,

जर विक्रेता एकाच मालमत्तेचा करार अनेक खरेदीदारांसोबत करत असेल, तर खरेदीदाराच्या नावावर मालमत्ता येण्याची शक्यता कमी होते.भविष्यात जर मालमत्तेवर काही दावे उद्भवले, तर खरेदीदारास मालकी हक्क सिद्ध करणे कठीण होते.नोंदणीकृत कराराशिवाय बँक कर्ज मंजूर करत नाही, त्यामुळे भविष्यातील आर्थिक अडचणी वाढू शकतात.

मालमत्ता खरेदी करताना काय लक्षात ठेवावे?

सर्व आवश्यक कागदपत्रे तपासा: विक्रेत्याकडे कोणतीही कागदपत्रे अपूर्ण असल्यास किंवा गहाळ असल्यास, व्यवहार तात्काळ थांबवा.

विक्री कराराची नोंदणी अनिवार्य आहे: केवळ तोंडी करार किंवा अनौपचारिक दस्तऐवजांवर विश्वास ठेवू नका.

कायदेशीर सल्लागार घ्या: व्यवहार पूर्ण करण्यापूर्वी वकिलाकडून सर्व कागदपत्रे सत्यापित करून घ्या.

बँक तारण तपासा: मालमत्तेवर कोणतेही कर्ज आहे का, हे बँकेत जाऊन तपासा.

जमिनीची पार्श्वभूमी तपासा: सरकारी रेकॉर्डमधून मालमत्तेच्या आधीच्या व्यवहारांची चौकशी करा.