Property Law: मुलांच्या संपत्तीवर आई वडिलांचा हक्क असतो का? जाणून घ्या कायद्याचा स्पष्ट निष्कर्ष!

Property Law:- भारतीय कायद्यानुसार, प्रत्येक व्यक्तीला आपल्या संपत्तीचा उपभोग घेण्याचा आणि इच्छेनुसार ती हस्तांतरित करण्याचा पूर्ण अधिकार आहे. परंतु, काही परिस्थितींमध्ये वारस हक्कानुसार नातेवाईकांना त्या संपत्तीवर दावा करण्याचा अधिकार असतो. बहुतांश लोकांना आई-वडिलांच्या संपत्तीवर मुलगा आणि मुलीचा कायदेशीर हक्क माहिती असतो, पण फार कमी लोकांना मुलांच्या संपत्तीवर आई-वडिलांचा कायदेशीर हक्क किती आहे, याची कल्पना असते. भारतीय उत्तराधिकार कायद्याच्या नियमानुसार, काही ठराविक परिस्थितींमध्ये पालकांना त्यांच्या मुलांच्या संपत्तीवर दावा करता येतो.

पालकांना मुलाच्या संपत्तीवर कधी आणि कसा अधिकार मिळतो?

मुलगा अविवाहित असताना मृत्यू झाल्यास, आणि जर त्याने मृत्यूपत्र (Will) लिहिले नसेल, तर त्याच्या संपत्तीवर पालकांना हक्क मिळतो. या परिस्थितीत, हिंदू उत्तराधिकार कायदा, 2005 मधील कलम 8 नुसार, संपत्तीचे पहिले हक्कदार त्याचे पालक असतात. या प्रकरणात, जर आई-वडील दोघेही हयात असतील, तर आईला पहिला हक्क दिला जातो आणि त्यानंतर वडिलांना हक्क मिळतो. जर आई हयात नसेल, तर वडिलांना संपत्तीचा संपूर्ण अधिकार दिला जातो. मात्र, जर वडीलही हयात नसतील, तर इतर नातेवाईकांमध्ये मालमत्ता समान भागांत विभागली जाते.

जर मुलगा विवाहित असेल आणि त्याचा मृत्यू मृत्यूपत्राशिवाय झाला असेल, तर कायद्यानुसार पत्नीला पहिला हक्क मिळतो. आई-वडिलांना या परिस्थितीत दुसरा हक्क मिळतो. जर मुलाचा मृत्यू अपघातात किंवा गंभीर आजाराने झाला असेल आणि त्याने मृत्यूपत्र केले नसेल, तर या प्रकरणात पालकांना देखील कायदेशीररित्या मालमत्तेवर दावा करण्याचा अधिकार असतो.

आई-वडील मुलाचे कायदेशीर वारस ठरू शकतात का?

हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार, मुलाच्या मालमत्तेवर आईचा पहिला हक्क असतो आणि वडील दुसऱ्या क्रमांकाचे वारसदार मानले जातात. जर मुलगा अविवाहित असेल आणि त्याचा मृत्यू झाला तर आईला संपूर्ण संपत्ती मिळते, परंतु जर आई हयात नसेल तर वडिलांना मालमत्तेचा हक्क दिला जातो. जर दोघेही हयात नसतील तर इतर नातेवाईकांना संपत्ती समान वाटपाने मिळते.

मुलगी अविवाहित असताना मृत्यू झाल्यास तिच्या संपत्तीवर तिच्या आई-वडिलांना समान हक्क असतो. परंतु, जर मुलगी विवाहित असेल तर तिच्या संपत्तीचा पहिला हक्क तिच्या पतीला आणि मुलांना मिळतो. जर तिला मुले नसतील, तर पती आणि त्यानंतर तिच्या आई-वडिलांना हक्क मिळतो.

मुलगा आणि मुलीसाठी कायदा वेगळा का?

भारतीय कायद्यानुसार, मुलगा आणि मुलीच्या संपत्तीचे वारस वेगळ्या पद्धतीने ठरवले जातात.

मुलगा अविवाहित असेल: आईला पहिला हक्क मिळतो, त्यानंतर वडिलांना हक्क दिला जातो.

मुलगा विवाहित असेल: पत्नीला पहिला हक्क मिळतो, त्यानंतर आई-वडिलांना हक्क दिला जातो.

मुलगी अविवाहित असेल: तिच्या संपत्तीचा पहिला हक्क तिच्या आई-वडिलांकडे जातो.

मुलगी विवाहित असेल: तिच्या संपत्तीवर पहिला हक्क तिच्या पती आणि मुलांना मिळतो. जर तिची मुले नसतील, तर पती आणि त्यानंतर तिच्या आई-वडिलांना हक्क मिळतो.

मुलाच्या संपत्तीवर पालकांना कधीच हक्क नसतो का?

सामान्य परिस्थितीत, पालकांना त्यांच्या मुलांच्या संपत्तीवर थेट अधिकार नसतो. मात्र, जर मुलाने मृत्यूपत्र केले नसेल आणि तो अविवाहित असेल, तर पालकांना कायद्याने वारसदार मानले जाते. जर मुलगा विवाहित असेल आणि त्याचा मृत्यू मृत्यूपत्राशिवाय झाला असेल, तर त्याच्या पत्नीला प्राथमिक हक्क मिळतो, त्यानंतरच पालकांचा हक्क लागू होतो.

संपत्तीच्या हक्कासाठी आवश्यक कायदेशीर प्रक्रिया आणि कागदपत्रे

मुलाच्या संपत्तीवर पालकांनी दावा करायचा असल्यास, त्यासाठी काही महत्त्वाची कागदपत्रे आवश्यक असतात. यामध्ये मृत्युपत्र (जर असेल तर), मृत्यूचा दाखला, वारसांचा पुरावा, मालमत्तेची कागदपत्रे, आणि आवश्यक असल्यास कायदेशीर उत्तराधिकार प्रमाणपत्र यांचा समावेश होतो.

जर संपत्तीवर वाद असेल, तर पालकांनी कायदेशीर सल्ला घेऊन योग्य ती प्रक्रिया पार पाडणे आवश्यक आहे. वारस हक्कासाठी कोर्टात याचिका दाखल करून संपत्तीच्या विभाजनासाठी न्यायालयीन प्रक्रिया सुरू केली जाते.

महत्त्वाचे मुद्दे

मुलगा अविवाहित असताना मृत्यू झाल्यास, आईला पहिला हक्क मिळतो.मुलगी विवाहित असेल, तर तिच्या पतीला आणि मुलांना पहिला हक्क मिळतो.मृत्यूपत्राशिवाय मृत्यू झाल्यास पालकांना वारस म्हणून विचारात घेतले जाते.सपत्तीच्या हक्कासाठी योग्य कागदपत्रे आणि कायदेशीर सल्ल्याची आवश्यकता असते.यामुळे पालकांनी वेळेत कायदेशीर प्रक्रिया समजून घेणे आणि आवश्यक त्या कागदपत्रांची पूर्तता करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.