Monsoon 2025: यंदाचा पाऊस ठरू शकतो ऐतिहासिक! 2025 मध्ये पाऊस ठरणार गेमचेंजर…. हवामान खात्याने दिले ‘हे’ संकेत

Monsoon Prediction 2025:- भारतातील 2025 च्या मॉन्सूनबाबत हवामान तज्ज्ञ आणि संशोधन संस्थांनी आतापासूनच अंदाज व्यक्त करायला सुरुवात केली आहे. काही प्रमुख जागतिक हवामान संशोधन केंद्रांनी यावर्षीही देशभर समाधानकारक किंवा सरासरीच्या आसपास पाऊस पडेल, असा अंदाज दिला आहे. यामध्ये युरोपियन हवामान अंदाज केंद्र, दक्षिण कोरियाचे अपेक हवामान केंद्र, कोलंबिया विद्यापीठाचे आयआरआय केंद्र, जपानचा हवामान विभाग आणि यूके हवामान विभाग यांचा समावेश आहे.

या संस्थांनी आपल्या प्राथमिक अंदाजांमध्ये मॉन्सून सामान्य राहण्याची शक्यता वर्तवली आहे. मात्र, हवामान विभागाचे अधिकृत अंदाज येत्या एप्रिल महिन्यात जाहीर होतील, त्यानंतर अधिक स्पष्टता मिळेल. मागील वर्षी समाधानकारक पावसामुळे शेतीस अनुकूल वातावरण निर्माण झाले होते. त्यामुळे शेतकऱ्यांची आतापासूनच उत्सुकता वाढली असून, यंदाच्या मॉन्सूनच्या स्वरूपाकडे साऱ्यांचे लक्ष आहे.

प्रशांत महासागरातील हवामान स्थिती आणि संभाव्य परिणाम

जागतिक हवामान केंद्रांच्या अंदाजानुसार, 2025 मध्ये ला निना स्थिती तटस्थ राहण्याची शक्यता आहे, ज्याचा भारताच्या मॉन्सूनवर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो. हवामान तज्ज्ञांनी यावर्षी देशातील बहुतांश भागात समाधानकारक किंवा सरासरीच्या आसपास पावसाचा अंदाज वर्तवला आहे

. एल निनो किंवा अन्य हवामानातील अनिश्चित घटकांचा प्रभाव फारसा दिसून येत नसल्याने, मॉन्सूनचे वितरणही संतुलित राहण्याची शक्यता आहे. सध्याच्या अंदाजानुसार, कोणत्याही भागात तीव्र दुष्काळसदृश परिस्थिती निर्माण होईल, असे संकेत मिळालेले नाहीत. तरीही, हवामानात सातत्याने बदल होत असल्याने, अंतिम अंदाज भारतीय हवामान विभाग (IMD) एप्रिलमध्ये जाहीर करेल, त्यानंतरच निश्चित निष्कर्ष काढणे शक्य होईल.

पूर्व-मॉन्सून पाऊस आणि मुख्य मॉन्सून कालावधी

युरोपियन हवामान अंदाज केंद्रानुसार, मार्च, एप्रिल आणि मे महिन्यात भारतात पूर्व-मॉन्सून पाऊस सरासरी किंवा त्यापेक्षा अधिक पडण्याची शक्यता आहे. या कालावधीत देशात उन्हाळा सुरू असतो, त्यामुळे हा पाऊस तापमान नियंत्रित ठेवण्यास मदत करू शकतो. प्राथमिक अंदाजानुसार, मे, जून आणि जुलै महिन्यांमध्ये दक्षिण भारत, विशेषतः केरळ, कर्नाटक, आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडू तसेच पूर्व किनारपट्टी भागात सरासरीपेक्षा अधिक पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. अरबी समुद्राजवळील भागांतही अधिक आर्द्रता निर्माण होईल, त्यामुळे पश्चिम किनारपट्टीवर चांगला पाऊस होण्याची शक्यता आहे.

मुख्य मॉन्सून हंगामात, म्हणजे जून, जुलै आणि ऑगस्टमध्ये, संपूर्ण देशात पाऊस समाधानकारक राहण्याची शक्यता आहे. युरोपियन हवामान अंदाज केंद्रानुसार, दक्षिण भारतातील केरळ, कर्नाटक, तमिळनाडू, आंध्र प्रदेश तसेच पश्चिम भारतातील गुजरातचा किनारी भाग आणि महाराष्ट्रात मॉन्सून सक्रिय राहील. पंजाब, जम्मू-कश्मीर, लडाख, हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड आणि उत्तर प्रदेशच्या काही भागात सरासरीपेक्षा अधिक पावसाचा अंदाज आहे. पूर्व आणि ईशान्य भारतातही सरासरी किंवा त्यापेक्षा अधिक पाऊस पडण्याची शक्यता आहे.

शेती आणि अर्थव्यवस्थेवर मॉन्सूनचा संभाव्य प्रभाव

भारतातील कृषी अर्थव्यवस्था मोठ्या प्रमाणावर मॉन्सूनच्या पावसावर अवलंबून असते. 2025 मध्ये समाधानकारक पावसाचा अंदाज असल्याने खरीप हंगामासाठी ही अत्यंत चांगली बातमी ठरेल. पाण्याचा मुबलक साठा असेल, तर धान्य, डाळी, तेलबिया आणि इतर पिकांसाठी अनुकूल वातावरण तयार होईल. याचा परिणाम अन्नधान्य उत्पादन वाढण्यात होईल, तसेच महागाई नियंत्रणात राहण्यास मदत होईल. देशातील जलस्रोत आणि भूजल पातळी सुधारण्यासही चांगल्या पावसाचा फायदा होऊ शकतो.

मात्र, हवामानातील सतत होणाऱ्या बदलांचा विचार करता, निश्चित अंदाज देणे कठीण आहे. एप्रिल महिन्यात भारतीय हवामान विभाग आपल्या दीर्घकालीन मॉन्सून अंदाजाची घोषणा करेल. तोपर्यंत हवामानातील बदलांकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. जर हवामानात अचानक मोठे बदल झाले, तर मॉन्सूनवर त्याचा परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे शेती आणि पाणीसाठ्याच्या व्यवस्थापनासाठी हवामान विभागाच्या अद्ययावत अंदाजांवर लक्ष ठेवणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.

एकंदरीत पाहता 2025 मध्ये भारतात मॉन्सून चांगला राहण्याची शक्यता असून, देशभर समाधानकारक पावसाचे संकेत जागतिक हवामान केंद्रांनी दिले आहेत. प्रशांत महासागरातील हवामान स्थिती तटस्थ राहील, त्यामुळे मॉन्सूनच्या प्रवाहावर कोणत्याही नकारात्मक प्रभावाची शक्यता कमी आहे.

युरोपियन हवामान अंदाज केंद्र, कोलंबिया विद्यापीठ, दक्षिण कोरियाचे अपेक हवामान केंद्र, जपान आणि यूके हवामान विभाग यांनी देखील चांगल्या पावसाचा अंदाज व्यक्त केला आहे. मात्र, हवामानात सातत्याने बदल होत असल्याने, अधिकृत आणि अंतिम अंदाजासाठी एप्रिल महिन्यात भारतीय हवामान विभागाच्या घोषणेकडे लक्ष द्यावे लागेल.