Maharashtra Government: शेतकऱ्यांसाठी खुशखबर! दुग्धशाळा योजनेने दिले २३०३ कोटींचे थेट उत्पन्न
Maharashtra Government:- विदर्भ आणि मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवण्यासाठी महाराष्ट्र सरकार आणि राष्ट्रीय दुग्ध विकास मंडळाने (NDDB) २०१६ मध्ये एक महत्त्वाकांक्षी उपक्रम सुरू केला. ‘विदर्भ- मराठवाडा दुग्ध विकास प्रकल्प’ (VMDDP) अंतर्गत केवळ १२ गावांपासून सुरुवात झालेली ही योजना आज ३५०० गावांपर्यंत पोहोचली आहे. या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट म्हणजे दूध उत्पादन वाढवणे, पशुपालकांचे दूध वेळेवर विकले जाणे आणि त्यांना त्यांच्या दुधाला योग्य किंमत मिळवून देणे, जेणेकरून ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावता येईल.
९ वर्षांतील जबरदस्त वाढ – १७५ लिटरवरून ४.५० लाख लिटरपर्यंत दूध उत्पादन
योजनेच्या सुरुवातीला केवळ १२ गावांतील पशुपालकांकडून दररोज १७५ लिटर दूध संकलित केले जात होते. मात्र, २०२५ पर्यंत हे प्रमाण दररोज ४.५० लाख लिटर इतके वाढले आहे. संसदेत केंद्रीय पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय मंत्रालयाने ही माहिती दिली आहे. मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, या मोहिमेने ९ वर्षांत प्रचंड प्रगती केली असून, ३५०० गावांतील ३५ हजार पशुपालक या योजनेशी जोडले गेले आहेत.
२३०३ कोटी रुपयांचा थेट लाभ पशुपालकांना
मोहिमेच्या सुरुवातीपासून २० फेब्रुवारी २०२५ पर्यंत पशुपालकांनी दूध विक्रीतून तब्बल २३०३.२६ कोटी रुपये मिळवले आहेत. हा पैसा थेट शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात जमा केला गेला आहे. महाराष्ट्र सरकार विदर्भ आणि मराठवाड्यातील दुग्धव्यवसायाला चालना देण्यासाठी "दुधाळ जनावरांचा पुरवठा" योजना २०२३-२४ आणि २०२४-२५ मध्ये सक्रियपणे राबवत आहे.
शेतीसोबतच पशुपालनालाही चालना – केंद्र सरकारचा सहभाग
भारत सरकारच्या राष्ट्रीय गोकुळ मिशन (RGM) योजनेअंतर्गत मराठवाड्यात कृत्रिम रेतन (Artificial Insemination - AI) प्रकल्पाला गती देण्यात आली आहे. पशुपालकांना दर्जेदार सेवा मिळावी यासाठी २७३ कृत्रिम बुरशीनाशक केंद्रे स्थापन केली आहेत. या केंद्रांद्वारे आजपर्यंत पारंपरिक वीर्याद्वारे २ लाख कृत्रिम गर्भधारणा तर लिंगनिश्चित वीर्याद्वारे १२,०२४ कृत्रिम गर्भधारणा करण्यात आल्या आहेत. यामुळे २०,९७९ अनुवांशिकदृष्ट्या उत्कृष्ट वासरांचे उत्पादन झाले आहे, ज्यामुळे दुधाळ जनावरांची गुणवत्ता सुधारली आहे.
नांदेड जिल्ह्यात विशेष लक्ष – आधुनिक पायाभूत सुविधा उभारल्या
दूध संकलन सुलभ करण्यासाठी मदर डेअरी फ्रूट अँड व्हेजिटेबल प्रायव्हेट लिमिटेड (MDFVPL) ही NDDB ची उपकंपनी नांदेड जिल्ह्यातील २४७ गावांमध्ये सक्रिय आहे. याअंतर्गत –१८७ दूध संकलन केंद्रे,१५ बल्क मिल्क कूलर (BMC) आणि १ दूध शीतकरण केंद्र
या अत्याधुनिक पायाभूत सुविधा उभारण्यात आल्या आहेत, ज्यामुळे दूध संकलन साखळी अधिक सक्षम झाली आहे.
दुग्धशाळा योजनेचा भविष्यातील विस्तार
महाराष्ट्र सरकार आणि NDDB यांचे संयुक्त प्रयत्न विदर्भ आणि मराठवाड्यातील शेतकऱ्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करत आहेत. योजनेचा पुढील टप्पा अधिकाधिक गावांना जोडणे, पशुपालकांना तांत्रिक सहाय्य पुरवणे आणि दूध संकलनासाठी अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करणे हा आहे.ही योजना ग्रामीण भागातील आर्थिक विकासासाठी एक महत्त्वाचा टप्पा ठरत असून, शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात मोठी वाढ घडवत आहे.