पशुपालकांसाठी आनंदाची बातमी! लंपी विषाणूवरील पहिली Vaccine भारतात विकसित… जाणून घ्या तज्ञांचे मत

Lumpy Virus Vaccine:- गुरांना लंपी विषाणूच्या संसर्गापासून वाचवण्यासाठी जगातील पहिली DIVA मार्कर लस भारतात विकसित करण्यात आली आहे. सेंट्रल ड्रग्ज स्टँडर्ड कंट्रोल ऑर्गनायझेशन (CDSCO) ने या लसीला परवानगी दिली असून, 'बायोलॅम्पिव्हॅक्सिन' या नावाने ही लस बाजारात उपलब्ध होणार आहे.

हैदराबादस्थित भारत बायोटेकच्या बायोव्हेट कंपनीने ही लस भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) च्या सहकार्याने विकसित केली आहे. केंद्र सरकारने या लसीचा राष्ट्रीय लसीकरण कार्यक्रमात समावेश करण्याचा निर्णय घेतला आहे, ज्यामुळे लंपी संसर्गामुळे होणाऱ्या मोठ्या नुकसानीला अटकाव करता येईल.

लंपी विषाणू म्हणजे काय आणि तो कसा पसरतो?

लंपी स्किन डिसीज हा गुरांमध्ये होणारा एक अत्यंत संसर्गजन्य आजार आहे, जो पॉक्सविरिडे कुटुंबातील 'नीथलिंग' विषाणूमुळे होतो. हा विषाणू संसर्गित प्राण्यांच्या संपर्कातून तसेच डास, टिक्स आणि इतर कीटकांच्या चाव्याव्दारे पसरतो. या आजारात गुरांच्या त्वचेवर गाठी तयार होतात, ताप येतो, लिम्फ नोड्स सूजतात, दूध उत्पादन घटते आणि गुरांना चालण्यास त्रास होतो. भारतात 2022 मध्ये या आजाराने मोठा कहर केला होता, त्यामुळेच या लसीची निर्मिती अत्यंत महत्त्वाची ठरली आहे.

बायोलॅम्पिव्हॅक्सिन लसीची वैशिष्ट्ये

ही DIVA मार्कर लस आहे, जी लसीकरण केलेल्या प्राण्यांमध्ये आणि संसर्गित प्राण्यांमध्ये फरक करण्यास मदत करते. त्यामुळे पशुधारकांना आणि वैद्यकीय तज्ज्ञांना संसर्ग रोखण्यास अधिक मदत होईल. ICAR-राष्ट्रीय मेंढी संशोधन केंद्र (NRCE) आणि भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था (IVRI) यांनी केलेल्या चाचण्यांमध्ये ही लस पूर्णपणे सुरक्षित आणि प्रभावी असल्याचे सिद्ध झाले आहे.

ही लस कोरड्या स्वरूपात उपलब्ध असेल आणि ती द्रवपदार्थात मिसळून गुरांना दिली जाईल. एका कुपीमध्ये 25 ते 100 डोस असतील, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात लसीकरण करणे सोपे होईल.

लसीकरण किती वेळा करावे लागेल?

बायोव्हेट कंपनीचे संस्थापक डॉ. कृष्णा एला यांच्या मते, तीन महिन्यांपेक्षा जास्त वयाच्या गायी आणि म्हशींना वर्षातून एकदाच ही लस द्यावी लागेल. यामुळे गुरांना लंपी संसर्गाचा धोका मोठ्या प्रमाणात टाळता येईल आणि देशातील दुग्ध व्यवसायाला मोठा आधार मिळेल.

सकारात्मक चाचणी निकाल आणि परिणामकारकता

ही लस गर्भवती गायी, दूध देणाऱ्या म्हशी आणि बैलांवर चाचणी करण्यात आली, आणि त्यात ती पूर्णपणे सुरक्षित असल्याचे आढळले. लसीकरण केलेल्या गुरांमध्ये पुन्हा संसर्ग झाल्याची कोणतीही लक्षणे दिसली नाहीत. तसेच, लसीकरणानंतर गुरांच्या दूध, वीर्य, नाक, डोळे आणि विष्ठेमध्ये विषाणूचे कोणतेही अंश आढळले नाहीत, हे विशेष महत्त्वाचे आहे.

लंपी विषाणूमुळे भारतात झालेले नुकसान

2022 मध्ये भारतातील 15 राज्यांमधील 251 जिल्ह्यांमध्ये लंपी विषाणूमुळे एक लाखाहून अधिक गुरे मृत्युमुखी पडली. संसर्गाचा 80% पर्यंत परिणाम झाला, तर मृत्युदर 67% पर्यंत पोहोचला. यामुळे भारतातील दुग्ध उद्योगाला सुमारे 18,337.76 कोटी रुपयांचे नुकसान सहन करावे लागले आणि दूध उत्पादन 26% नी घटले. ही आकडेवारी पाहता, लंपी विषाणूविरोधी लसीकरणाची गरज आणखी महत्त्वाची ठरते.

राष्ट्रीय लसीकरण मोहीम आणि पशुपालकांसाठी महत्त्व

भारत सरकार लंपी विषाणूविरोधी राष्ट्रीय लसीकरण मोहीम सुरू करणार आहे. ज्यामुळे लाखो गुरांचे जीव वाचतील आणि देशाच्या दुग्ध उद्योगाला मोठ्या प्रमाणात होणारे नुकसान टाळता येईल. पशुपालकांसाठी ही एक अत्यंत महत्त्वाची संधी आहे, कारण या लसीमुळे गुरांची रोगप्रतिकारशक्ती वाढेल आणि संसर्गाचा धोका लक्षणीयरीत्या कमी होईल.

लंपी विषाणूमुळे भारताच्या दुग्ध व्यवसायाला मोठे आर्थिक नुकसान झाले आहे, त्यामुळेच या संसर्गावर नियंत्रण मिळवणे अत्यावश्यक आहे. ‘बायोलॅम्पिव्हॅक्सिन’ ही जगातील पहिली DIVA मार्कर लस असल्याने, ती या विषाणूविरोधात मोठा फरक करू शकते. सरकारच्या राष्ट्रीय लसीकरण मोहिमेमुळे पशुपालकांना दिलासा मिळेल आणि गुरांचे आरोग्य सुधारेल. ही लस वर्षातून एकदाच दिली जात असल्याने पशुपालकांसाठी ती किफायतशीर ठरेल आणि त्यांचे गुरे लंपी सारख्या घातक आजारापासून सुरक्षित राहतील.