Longest Tunnel: 8 लेन, 4.9 किमी लांबी…. भारतातील सर्वात लांब बोगद्यात काय असणार विशेष?

Longest Tunnel:- राजस्थानमधील मुकुंद्रा हिल्स व्याघ्र प्रकल्पातून जाणाऱ्या दिल्ली-मुंबई एक्सप्रेसवेवरील भारतातील सर्वात लांब बोगद्याचे बांधकाम अंतिम टप्प्यात आले आहे. हा बोगदा देशातील पहिला असा प्रकल्प आहे, ज्यामध्ये आठ लेन असतील आणि त्या दोन समांतर नळ्यांमध्ये विभागलेल्या आहेत, प्रत्येक नळीमध्ये चार लेन आहेत. हा बोगदा एकूण ४.९ किलोमीटर लांबीचा असून, त्यातील ३.३ किलोमीटर भाग भूमिगत आहे, तर उर्वरित १.६ किलोमीटर भाग कट-अँड-कव्हर पद्धतीने बांधण्यात आला आहे.

भारतीय राष्ट्रीय महामार्ग प्राधिकरण (NHAI) च्या अधिकाऱ्यांच्या माहितीनुसार, बोगद्याच्या बांधकामाचा अंतिम टप्पा सुरू असून, ट्यूब-२ (चेचाट ते कोटा) या भागासाठी फक्त ६० मीटर खोदकाम शिल्लक आहे, जे एका महिन्यात पूर्ण होईल. संपूर्ण उत्खनन कार्य जून २०२५ पर्यंत पूर्ण होईल, त्यानंतर रस्ते बांधकाम आणि इतर पायाभूत सुविधा उभारण्याचे काम सुरू केले जाईल. या प्रकल्पाचे बांधकाम डिसेंबर २०२५ पर्यंत पूर्ण होण्याची अपेक्षा आहे.

कसा आहे हा बोगदा?

हा बोगदा आधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज असून, सुरक्षितता आणि सोयीसाठी अनेक विशेष सुविधा पुरवण्यात येणार आहेत. बोगद्यात अत्याधुनिक प्रकाशयोजना आणि सेन्सर्स असतील, जे वाहतुकीचे नियंत्रण आणि देखरेख सुलभ करतील. याशिवाय, प्रदूषण नियंत्रण प्रणाली बसवली जाणार आहे, जी बोगद्यामधील हवा शुद्ध ठेवण्याचे काम करेल. बोगद्यामध्ये एआय-आधारित देखरेख यंत्रणा बसवली जाईल, ज्यामुळे वाहतूक व्यवस्थापन अधिक प्रभावी होईल. यासोबतच पर्यवेक्षी नियंत्रण आणि डेटा संपादन (SCADA) प्रणालीद्वारे संपूर्ण बोगद्याचे निरीक्षण आणि व्यवस्थापन केले जाणार आहे. या सुविधांमुळे वाहनचालकांना सुरक्षित आणि आरामदायी प्रवासाचा अनुभव मिळेल.

सध्या बोगद्याचे काही भाग अरुंद आहेत, परंतु मार्च २०२५ पर्यंत त्याची रुंदी ९ मीटरवरून १९ मीटरपर्यंत वाढवली जाईल, तर उंची ८ मीटरवरून ११ मीटरपर्यंत वाढवण्याची योजना आहे. यासोबतच, बोगद्यात विविध सुरक्षा उपाययोजना, विद्युत व्यवस्था आणि दळणवळण प्रणाली स्थापित केल्या जातील.

हा बोगदा दिल्ली-मुंबई एक्सप्रेसवेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, जो भारताची राजधानी नवी दिल्ली आणि आर्थिक राजधानी मुंबई यांना जोडतो. हा एक्सप्रेसवे एकूण १,३५० किमी लांबीचा आहे, ज्यामुळे या दोन शहरांमधील प्रवासाचा वेळ लक्षणीयरीत्या कमी होणार आहे. राजस्थानमध्ये हा एक्सप्रेसवे ३७३ किमी लांबीचा असून, त्यातील ३२७ किमी पट्टा आधीच वाहतुकीसाठी खुला करण्यात आला आहे. उर्वरित भाग वाहतुकीसाठी खुला करण्यापूर्वी काही इंटरचेंज बांधणे आवश्यक आहे, ज्यावर सध्या काम सुरू आहे.

दिल्ली-मुंबई एक्सप्रेसवे आणि मुकुंद्रा हिल्स बोगदा हा देशाच्या पायाभूत सुविधांमध्ये एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. यामुळे केवळ प्रवासाचा वेळ कमी होणार नाही, तर वाहतुकीची सोय अधिक वेगवान आणि सुरक्षित होईल. हा प्रकल्प देशाच्या पायाभूत विकासामध्ये मोठी भर घालणार असून, भविष्यातील दळणवळण प्रणालीसाठी एक आदर्श नमुना ठरणार आहे