Kanda Bajar Bhav: कांद्याच्या भावात थोडीफार सुधारणा होणार की घसरण? कांदा दर टिकवण्यासाठी सरकार काय करणार? वाचा तज्ञांचे मत

Onion Market Price:- सध्या देशभरातील घाऊक बाजारपेठांमध्ये कांद्याचे दर मोठ्या प्रमाणात घसरले असून, शेतकऱ्यांना मोठे आर्थिक नुकसान सहन करावे लागत आहे. मागील काही महिन्यांत कांद्याच्या घसरत्या दरांमुळे शेतकरी अडचणीत आले असून, उत्पादन खर्च देखील निघत नसल्याच्या तक्रारी सातत्याने समोर येत आहेत.

याच पार्श्वभूमीवर, केंद्रीय कृषी मंत्रालयाने रब्बी हंगामातील विविध पिकांच्या पेरणीसंदर्भात महत्त्वपूर्ण आकडेवारी जाहीर केली आहे. या अहवालानुसार, 2024-25 या हंगामात कांद्याचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात वाढण्याची शक्यता आहे, जे बाजारात दर आणखी खाली खेचू शकते. लागवड क्षेत्र वाढल्याने कांद्याची मोठ्या प्रमाणात उपलब्धता होणार असून, परिणामी बाजारातील पुरवठा वाढल्यामुळे दर आणखी घसरण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे.

कांद्याच्या उत्पादनात मोठी वाढ.. आकडेवारी काय सांगते?

केंद्रीय कृषी आणि शेतकरी कल्याण मंत्रालयाच्या अहवालानुसार, यंदा रब्बी हंगामात एकूण 10.29 लाख हेक्टर क्षेत्रावर कांद्याची लागवड करण्यात आली आहे, जी मागील हंगामाच्या तुलनेत 1.66 लाख हेक्टरने अधिक आहे. ही वाढ मोठ्या उत्पादनाचे संकेत देत आहे, ज्याचा थेट परिणाम बाजारातील कांद्याच्या किमतींवर होऊ शकतो.

कांद्याच्या उत्पादनात मोठी वाढ अपेक्षित असल्याने, 2024-25 मध्ये उत्पादन सुमारे 19% वाढून 288.77 लाख टनांवर पोहोचण्याचा अंदाज आहे. मागील वर्षी 2023-24 मध्ये हे उत्पादन 242.67 लाख टन इतके होते. हंगाम वाढल्यामुळे आणि शेवटच्या टप्प्यात अधिक कांदा बाजारात येण्यामुळे, जून 2025 पर्यंत बाजारभाव घसरत राहण्याची शक्यता तज्ज्ञांनी वर्तवली आहे.

दर घसरल्याने शेतकऱ्यांना फटका, मात्र काही राज्यांत किंचित चांगले भाव

महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, कर्नाटक, गुजरात आणि राजस्थान या कांदा उत्पादन करणाऱ्या प्रमुख राज्यांमध्ये सध्या कांद्याचे दर मोठ्या प्रमाणात खाली आले आहेत. काही ठिकाणी घाऊक बाजारात शेतकऱ्यांना क्विंटल अवघे 500-700 रुपये दर मिळत आहेत, तर काही ठिकाणी किंचित चांगला भाव मिळत आहे. तथापि, एकूण परिस्थिती पाहता, मागणीच्या तुलनेत उत्पादन जास्त झाल्याने बाजारात मोठा दबाव आहे.

कृषीमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांचा हस्तक्षेप आणि महत्त्वाचे निर्देश

केंद्रीय कृषीमंत्री शिवराज सिंह चौहान यांनी व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंगद्वारे देशभरातील कृषी क्षेत्राच्या प्रगतीचा आणि सध्याच्या कांदा दरांच्या स्थितीचा आढावा घेतला. यावेळी त्यांनी कृषी मंत्रालयातील वरिष्ठ अधिकारी आणि राज्यांच्या कृषी मंत्र्यांशी चर्चा केली. यामध्ये कांद्याच्या पेरणी, बाजारातील दर, हवामान आणि जलसाठ्यांची स्थिती यासंदर्भात सविस्तर चर्चा करण्यात आली.

मागणीपेक्षा जास्त उत्पादन झाल्यास शेतकऱ्यांना त्यांच्या कांद्याला चांगला भाव मिळावा यासाठी सरकारने काही उपाययोजना आखण्याची गरज असल्याचे मत कृषीमंत्र्यांनी व्यक्त केले. त्यांनी अधिकाऱ्यांना निर्देश दिले की, कांदा दर कोसळू नयेत म्हणून नाफेड आणि इतर शासकीय संस्थांमार्फत कांदा खरेदी वाढवण्याच्या योजना आखाव्यात. तसेच निर्यातीला चालना देण्यासाठी कांद्याच्या निर्यातीवरील निर्बंध शिथिल करण्यावर विचार केला जाईल, असेही चौहान यांनी स्पष्ट केले.

कांद्याच्या दरांवर भविष्यातील परिणाम: काय होऊ शकते?

जास्त उत्पादन आणि कमी मागणी – शेतकऱ्यांनी मोठ्या प्रमाणात कांदा पेरल्याने, उत्पादन भरपूर झाले आहे. मात्र, मागणी कमी असल्याने बाजारातील दर दबावाखाली राहतील.

निर्यातीस चालना दिल्यास किंमती स्थिर राहू शकतात – जर केंद्र सरकार कांदा निर्यात वाढवण्यासाठी प्रयत्न करत असेल, तर बाजारभाव थोडेसे स्थिर राहण्याची शक्यता आहे.

सरकारी हस्तक्षेप महत्त्वाचा ठरणार – जर नाफेडसारख्या संस्था मोठ्या प्रमाणात कांदा खरेदीसाठी पुढे आल्या, तर शेतकऱ्यांना दिलासा मिळू शकतो.

हवामानाचा परिणाम – काही भागांत अवकाळी पावसामुळे कांद्याच्या गुणवत्तेवर परिणाम झाल्यास, बाजारात चांगल्या कांद्याला चांगला दर मिळू शकतो.

शेतकऱ्यांनी काय करावे?

विशेषज्ञांच्या मते, शेतकऱ्यांनी तुरळक कांदा विक्री करून काही प्रमाणात साठवणूक करावी. तसेच, स्थानिक बाजारपेठांमध्ये थेट विक्री करण्याचे पर्याय शोधावेत. सरकारच्या पुढील धोरणांवर नजर ठेवणेही गरजेचे आहे.

एकंदरीत पाहता सध्या कांद्याच्या दरात मोठ्या घसरणीची शक्यता असल्याने शेतकऱ्यांसाठी पुढील काही महिने अत्यंत महत्त्वाचे राहतील. केंद्र सरकार आणि कृषी मंत्रालय या परिस्थितीवर काय उपाययोजना करणार, हे पाहणे गरजेचे आहे. जर निर्यातीला चालना दिली आणि सरकारी खरेदी वाढवली गेली, तर दर स्थिर राहू शकतात. अन्यथा, जून 2025 पर्यंत कांदा बाजारभावात आणखी मोठी घसरण होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.