Income Tax: आयकर विभाग ‘या’ 5 प्रमुख व्यवहारांवर ठेवतो लक्ष..तुमचा व्यवहार त्यात आहे का? कधी येते आयकर विभागाची नोटीस?

Income Tax Rule:- आयकर विभाग सध्या मोठ्या रोख व्यवहारांवर बारीक लक्ष ठेवून आहे. जर तुम्हीही मोठ्या प्रमाणात रोखीने व्यवहार करत असाल, तर ही माहिती तुमच्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरू शकते. सरकारने आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी काही नियम निश्चित केले आहेत, ज्यामुळे रोख व्यवहारांवर नियंत्रण ठेवता येईल. या नियमांनुसार, जर कोणी विशिष्ट मर्यादेपेक्षा जास्त रोख व्यवहार करत असेल, तर आयकर विभाग त्याची चौकशी करू शकतो आणि गरज पडल्यास संबंधित व्यक्तीला नोटीसही पाठवू शकतो.

रोख रक्कम ठेवण्यावर

बँक खात्यात मोठ्या प्रमाणात रोख रक्कम जमा केल्यास आयकर विभाग सतर्क होतो. केंद्रीय प्रत्यक्ष कर मंडळाच्या (CBDT) नियमानुसार, जर कोणत्याही व्यक्तीने एका आर्थिक वर्षात १० लाख रुपये किंवा त्याहून अधिक रक्कम रोखीने बँकेत जमा केली, तर बँक ही माहिती थेट आयकर विभागाला देऊ शकते. ही रक्कम एका किंवा एकापेक्षा जास्त खात्यांमध्ये जमा करण्यात आली असली तरीही त्याची नोंद घेतली जाते. अशा परिस्थितीत, जर हा व्यवहार संशयास्पद वाटला, तर आयकर विभाग त्या व्यक्तीकडे पैशाच्या स्रोताची माहिती मागू शकतो.

फिक्स डिपॉझिट म्हणजेच मुदत ठेव

याचप्रमाणे, ठेवी (Fixed Deposits) साठीही हेच नियम लागू होतात. जर कोणी एका आर्थिक वर्षात १० लाखांपेक्षा अधिक रक्कम एफडीमध्ये गुंतवली, तर आयकर विभागाकडून त्या व्यक्तीकडे चौकशी होऊ शकते. हे व्यवहार आर्थिक स्वरूपाचे आणि मोठ्या प्रमाणात असल्याने, त्यावर विशेष लक्ष दिले जाते.

खरेदी-विक्रीच्या बाबतीत रोख व्यवहार

मालमत्ता खरेदी-विक्रीसाठी मोठ्या प्रमाणावर रोख रक्कम वापरणे देखील धोकादायक ठरू शकते. जर एखाद्या व्यक्तीने ३० लाख किंवा त्याहून अधिक रकमेचा व्यवहार रोखीने केला असेल, तर मालमत्ता नोंदणी कार्यालय (Registrar Office) ही माहिती थेट आयकर विभागाला पाठवते. अशा परिस्थितीत, जर संबंधित व्यक्तीने हा व्यवहार वैध उत्पन्नातून केला आहे का, याची पडताळणी केली जाते. जर हा पैसा अनधिकृत स्रोतांमधून आला असेल किंवा प्राप्तिकर विवरण पत्रात (ITR) त्याचा उल्लेख नसेल, तर आयकर विभाग त्या व्यक्तीवर कारवाई करू शकतो.

क्रेडिट कार्डचे बिल

क्रेडिट कार्ड बिल भरताना देखील विशेष काळजी घेण्याची गरज आहे. जर कोणत्याही व्यक्तीचे क्रेडिट कार्ड बिल १ लाख रुपयांपेक्षा जास्त असेल आणि त्याचे पेमेंट रोखीने करण्यात आले असेल, तर त्याची नोंद घेतली जाते. याशिवाय, जर कोणी एका आर्थिक वर्षात १० लाखांहून अधिक क्रेडिट कार्ड बिल भरले, तर आयकर विभागाला त्या पैशाचा स्रोत काय आहे, याची चौकशी करण्याचा अधिकार आहे.

शेअर बाजारातील गुंतवणूक

शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना देखील मोठ्या रोख व्यवहारांवर लक्ष ठेवले जाते. जर कोणी शेअर्स, म्युच्युअल फंड, डिबेंचर किंवा बाँड खरेदी करताना १० लाखांपेक्षा जास्त रोख रक्कम वापरली, तर संबंधित माहिती आयकर विभागाला मिळते. अशा वेळी, गुंतवणूकदाराने या पैशाचा अधिकृत स्रोत स्पष्ट करावा लागतो.

एकूणच, मोठ्या प्रमाणात रोख व्यवहार करणे आता धोकादायक ठरू शकते. आर्थिक व्यवहारांमध्ये पारदर्शकता आणण्यासाठी सरकार कठोर नियम अंमलात आणत आहे. त्यामुळे, कोणत्याही प्रकारच्या मोठ्या रोख व्यवहारापूर्वी योग्य माहिती घेणे आणि त्यासंबंधित कर नियमांचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. अन्यथा, आयकर विभाग तुमच्यावर कारवाई करू शकतो आणि तुम्हाला अनपेक्षितपणे नोटीस मिळू शकते.