Animal Care Tips: आला रे उन्हाळा! तुमच्या जनावरांसाठी धोक्याचा इशारा… आताच करा महत्वाच्या ‘या’ उपाययोजना

Animal Care:- उन्हाळ्यात दुभत्या जनावरांचे आरोग्य राखणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.कारण अति उष्णतेमुळे केवळ मानवांनाच नव्हे तर प्राण्यांनाही त्रास होतो. विशेषतः दुग्धजन्य प्राण्यांना जास्त त्रास होतो.कारण त्यांची चयापचय प्रणाली अधिक वेगाने कार्य करते. यंदा फेब्रुवारी महिन्याच्या सुरुवातीलाच तापमान वाढण्याचे संकेत मिळत आहेत.

थंडीचा प्रभाव कमी झाल्याने आणि उष्णतेचा प्रादुर्भाव वाढल्याने जनावरांच्या आरोग्यावर परिणाम होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत, पशुपालकांनी आतापासूनच तयारी सुरू करणे आवश्यक आहे. विशेषतः जे शेतकरी दुधाच्या व्यवसायात गुंतलेले आहेत, त्यांनी विशेष काळजी घेतली पाहिजे.

उष्णतेच्या प्रभावाला कमी करण्यासाठी महत्त्वाच्या बाबी

उच्च चयापचय दर असलेल्या जनावरांचे, विशेषतः अधिक दूध देणाऱ्या जनावरांचे उष्णतेपासून संरक्षण करणे आवश्यक आहे. डुक्कर आणि कुत्र्यांसारख्या प्राण्यांना तुलनेने कमी घाम येतो. त्यामुळे त्यांना उष्णतेच्या झळा अधिक जाणवतात. यासाठी योग्य व्यवस्था करणे गरजेचे आहे. जनावरांना उष्णतेचा त्रास होत असल्याचे काही विशिष्ट लक्षणे असतात. ती ओळखून वेळीच उपाययोजना करणे गरजेचे आहे.

उष्णतेमुळे जनावरांमध्ये दिसणारी लक्षणे

शारीरिक लक्षणे:

सतत झोपण्याची प्रवृत्ती

कोरडे नाक आणि अशक्तपणा

स्नायूंना थरकाप

लाळ येणे आणि पोट फुगणे

अत्याधिक थकवा आणि कोसळण्याची शक्यता

वर्तन आणि हालचालीत बदल:

हालचाल कमी होणे

मानसिक अस्वस्थता आणि उन्माद

पाण्याचे प्रमाण अधिक पिणे

भूक मंदावणे

श्वासोच्छवासातील बदल:

जलद श्वासोच्छवास

जीभ बाहेर काढून श्वास घेणे

कोंबड्यांमध्ये उघड्या चोचीतून श्वास घेणे

तापमानाशी संबंधित लक्षणे:

सतत सावली शोधणे

पाण्याजवळ अधिक वेळ थांबणे

कोंबड्यांमध्ये पिसे उपटण्याची प्रवृत्ती

उत्पादनातील घट:

दूध उत्पादनात मोठी घट

जनावरांचे आरोग्य राखण्यासाठी उपाय

सनबर्न (त्वचेवर लालसर डाग आणि सूज)

डुक्कर आणि मेंढ्यांना याचा मोठ्या प्रमाणात त्रास होतो. ऊन लागू नये म्हणून त्यांना सावलीत ठेवा. जर त्वचेवर फोड आले किंवा जळजळ जाणवली तर प्राण्यांना थंड पाण्याने आंघोळ घाला आणि फोडांवर औषधोपचार करा.

उष्णतेमुळे स्नायूंमध्ये पेटके

जर जनावरांच्या पायांना किंवा पोटाच्या स्नायूंना अचानक पेटके येऊ लागले तर त्यांना थंड जागी हलवा आणि संबंधित भागाची हळुवार मालिश करा.

उष्णतेचा ताण आणि थकवा

जनावरांना अधिक प्रमाणात घाम येणे, त्वचा फिकट पडणे, जलद श्वासोच्छवास होणे, अशक्तपणा जाणवणे ही लक्षणे दिसल्यास, त्यांना सावलीत ठेवा. पिण्यासाठी मुबलक स्वच्छ पाणी द्या आणि कूलर किंवा पंख्यांची व्यवस्था करा.

उष्माघात

दीर्घकाळ ऊन लागल्यामुळे प्राण्यांना उष्माघाताचा धोका असतो. यामध्ये शरीराचे तापमान वाढणे, त्वचा गरम व कोरडी होणे आणि हृदयाची गती वाढणे अशी लक्षणे दिसतात. अशी परिस्थिती उद्भवल्यास त्वरित प्राण्यांना थंड वातावरणात हलवा, थंड पाण्याने आंघोळ घाला किंवा स्पंजने शरीर तापमान कमी करण्याचा प्रयत्न करा. शक्य तितक्या लवकर पशुवैद्यकीय सल्ला घ्या.

उन्हाळ्यात दुभत्या जनावरांच्या आरोग्यावर विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. तापमानाचा परिणाम त्यांच्यावर मोठ्या प्रमाणात होतो.त्यामुळे योग्य उपाययोजना करणे महत्त्वाचे आहे. सावलीची सोय, स्वच्छ आणि मुबलक पाणी, थंड वातावरणाची व्यवस्था तसेच वेळोवेळी पशुवैद्यकीय सल्ला घेऊन त्यांची काळजी घेतल्यास उन्हाळ्यातही जनावरांचे आरोग्य टिकवता येईल आणि दूध उत्पादनावरही सकारात्मक परिणाम दिसून येईल.