Home Loan Rule: होमलोनचे हप्ते न भरल्यास काय होईल? किती हप्ते चुकल्यानंतर मालमत्ता जप्त होऊ शकते?

Home Loan Rule:- गृहकर्ज घेतल्यावर त्याचा नियमित हप्ता (EMI) भरणे हे अत्यंत महत्त्वाचे असते. अनेक वेळा आर्थिक अडचणींमुळे काही लोकांचे हप्ते चुकतात, यामुळे त्यांना बँकेकडून डिफॉल्टर घोषित केले जाण्याची भीती वाटते. गृहकर्जाशी संबंधित नियम समजून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे कारण हप्ते न भरल्यास त्याचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात. गृहकर्जाचा पहिला हप्ता चुकवल्यास बँक त्वरित कोणतीही कठोर कारवाई करत नाही. बँक ग्राहकांना सुरुवातीला समस्या सोडवण्याची संधी देते, कारण बँक ग्राहकांची मालमत्ता लिलाव करण्याऐवजी त्यांचे कर्ज फेडले जावे, याकडे अधिक कल असतो. पहिल्या हप्त्याच्या चुकांकडे बँक एक अपवाद म्हणून पाहते आणि त्याला फारसे गांभीर्याने घेत नाही.

सलग दोन हप्ते भरले नाहीत तर

जर ग्राहकाने सलग दोन हप्ते भरले नाहीत, तर बँक त्याला अधिकृत नोटीस आणि स्मरणपत्र पाठवते. हप्ता न भरल्यामुळे ग्राहकाची चूक मानली जाते, परंतु बँक सुरुवातीला त्याला समज देण्याचा प्रयत्न करते. अशा परिस्थितीत ग्राहकाने बँकेशी संपर्क साधून त्यांच्याशी आर्थिक परिस्थितीबद्दल स्पष्ट चर्चा करावी. काही वेळा बँका कर्ज पुनर्गठन (Loan Restructuring) करण्यास सहमत होतात आणि ग्राहकाला हप्ते भरण्यासाठी अतिरिक्त वेळ देतात. जर ग्राहकाने नोटीस मिळाल्यानंतरही बँकेशी संपर्क साधला नाही आणि तिसरा हप्ता चुकवला, तर बँक त्याचे कर्ज खाते एनपीए (Non-Performing Asset) म्हणून घोषित करते. एनपीए म्हणजे असे कर्ज जे ठराविक कालावधीत परतफेड न झाल्यामुळे बँकेसाठी तोटा निर्माण करते. या टप्प्यावर बँक ग्राहकाला डिफॉल्टर म्हणून घोषित करते.

कर्ज एनपीए झाल्यानंतर

कर्ज एनपीए झाल्यानंतरही बँक तात्काळ मालमत्ता लिलाव करत नाही. यासाठी बँकेला कायदेशीर प्रक्रिया पार पाडावी लागते. बँक ग्राहकाला एक अंतिम कायदेशीर नोटीस पाठवते आणि त्याला थकबाकी भरण्यासाठी ६० दिवसांची मुदत देते. या काळात ग्राहकाने थकबाकी भरली तर लिलाव प्रक्रिया थांबवली जाते. ही बँकेकडून दिली जाणारी शेवटची संधी असते. जर ग्राहकाने या कालावधीतही थकबाकी भरली नाही, तर बँक ग्राहकाच्या मालमत्तेचा लिलाव करण्याची प्रक्रिया सुरू करते. मालमत्ता लिलाव सुरू करण्यापूर्वी बँकेला सार्वजनिक नोटीस जारी करावी लागते. या नोटीसमध्ये मालमत्तेचे मूल्य, राखीव किंमत (Reserve Price), लिलावाची तारीख आणि वेळ यांचा तपशील असतो.

कर्जदाराचे अधिकार

जर कर्जदाराला असे वाटले की बँकेने जाहीर केलेली राखीव किंमत ही वास्तविक बाजारमूल्यापेक्षा कमी आहे, तर तो या लिलावाला कायदेशीररित्या आव्हान देऊ शकतो. यासाठी त्याने बँकेकडे तक्रार दाखल करून योग्य ती कायदेशीर प्रक्रिया सुरू करावी लागते. त्यामुळे गृहकर्ज घेतल्यास त्याचे हप्ते वेळेवर भरणे हे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. आर्थिक अडचणी आल्यास बँकेशी त्वरित संपर्क साधून त्यांच्या सोयीसाठी हप्ता पुनर्गठन किंवा मुदतवाढ यासाठी विनंती करावी. बँक ग्राहकांच्या अडचणी समजून घेण्यास तयार असते, मात्र सातत्याने हप्ते चुकवल्यास कठोर कारवाई केली जाते. गृहकर्ज घेताना या सर्व नियमांची माहिती असणे आवश्यक आहे, कारण हप्ते न भरण्यामुळे मालमत्ता लिलावापर्यंत प्रकरण जाऊ शकते