Farmer Success Story: दीड एकरात 52 टन टरबूज… ‘या’ शेतकऱ्याने टरबूज शेतीतून कमावले 6 लाख
Farmer Success Story:- निसर्गाच्या लहरीमुळे शेती हा व्यवसाय नेहमीच जोखमीचा मानला जातो. अनिश्चित हवामान, वाढत्या उत्पादन खर्चामुळे शेतकऱ्यांना अनेकदा आर्थिक संकटाचा सामना करावा लागतो. मात्र, नवा प्रयोग करण्याची इच्छाशक्ती आणि मेहनतीच्या जोरावर काही शेतकरी यशाचे नवे मापदंड प्रस्थापित करतात. नांदेड जिल्ह्यातील नायगाव तालुक्यातील शेळगाव छत्री गावातील सागर दिलीप सालेगाये यांनी आपल्या कल्पकतेच्या जोरावर टरबूज शेतीत विक्रमी उत्पादन घेतले आहे. अवघ्या दीड एकर क्षेत्रात ५२ टन टरबूज उत्पादन घेत त्यांनी आपल्या कष्टाचे चीज केले आहे. विशेष म्हणजे, त्यांच्या या प्रवासात त्यांच्या पत्नीनेही खांद्याला खांदा लावून साथ दिली आहे. हे उत्पादन एवढ्यावरच थांबलेले नाही; तर अजूनही काही टन टरबूजाची अपेक्षा असल्याने त्यांचे यश आणखी वाढण्याची शक्यता आहे.
टरबूज उत्पादनात विक्रमी यश – अवघ्या दीड एकरात ५२ टन उत्पादन
सालेगाये यांनी आपल्या शेतीत पारंपरिक पद्धतींना फाटा देत नव्या तंत्रज्ञानाचा वापर केला. टरबूजाची लागवड करताना त्यांनी आधुनिक कृषी तंत्रज्ञानाचा आधार घेतला आणि पीक व्यवस्थापनावर विशेष भर दिला. पेरणीपासून काढणीपर्यंतच्या प्रत्येक टप्प्यावर बारकाईने लक्ष ठेवले. योग्य खत व्यवस्थापन, पाण्याचे काटेकोर नियोजन, कीड व रोग नियंत्रणासाठी जैविक पद्धतीचा वापर या सर्व गोष्टींमुळे टरबूजाचे उत्पादन अधिक गुणवत्तापूर्ण आणि भरघोस झाले.
सामान्यतः शेतकरी कमी उत्पादनामुळे तोट्यात जातात. मात्र, सालेगाये यांनी वैज्ञानिक दृष्टिकोन ठेवून काम केल्यामुळे त्यांना एकरी उत्पादन अधिक मिळाले. फेब्रुवारीच्या सुरुवातीला टरबूज लागवड केल्यानंतर साधारण ७०-८० दिवसांत त्यांनी पिकाची काढणी केली. टरबूजांची प्रत उच्च दर्जाची असल्यामुळे बाजारपेठेत या उत्पादनाला मोठी मागणी निर्माण झाली.
सहा लाखांचे उत्पन्न – टरबूजाची केरळमध्ये निर्यात
सालेगाये यांनी घेतलेले टरबूज उत्पादन स्थानिक बाजारपेठेत विकण्याऐवजी थेट केरळमध्ये निर्यात केले. त्यांच्या टरबूजाची खरेदी महेबूब शेख या स्थानिक व्यापाऱ्याने केली आणि हा संपूर्ण माल केरळला पाठवण्यात आला. केरळमध्ये महाराष्ट्रातील टरबूजाला मोठी मागणी आहे, कारण तिथे टरबूजासाठी बाजारात अधिक दर मिळतो. त्यामुळे सालेगाये यांना त्यांच्या उत्पादनातून साधारणतः ६ लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळाले आहे.
केरळमध्ये उन्हाळ्याच्या हंगामात फळांना विशेषतः टरबूजाला मोठी मागणी असते. महाराष्ट्रातील टरबूजाची चव आणि गुणवत्ता यामुळे केरळमधील व्यापारी नेहमीच महाराष्ट्रातून माल आयात करतात. सालेगाये यांनी आपल्या उच्च प्रतीच्या टरबूजामुळे ही संधी साधली आणि मोठा आर्थिक फायदा मिळवला.
पारंपरिक शेतीला फाटा – नव्या प्रयोगात यश
बहुतांश शेतकरी आजही पारंपरिक पद्धतीने शेती करतात. मात्र, हवामान बदलामुळे आणि वाढत्या उत्पादन खर्चामुळे त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो. अशा परिस्थितीत पारंपरिक शेतीला फाटा देऊन आधुनिक तंत्रज्ञानावर आधारित शेती करणे हा यशाचा मंत्र ठरतो. सालेगाये दाम्पत्याने हेच केले. टरबूज शेतीचा नवा प्रयोग करून त्यांनी अत्यंत यशस्वी परिणाम मिळवले.
सामान्यतः कमी क्षेत्रात मोठे उत्पन्न मिळणे कठीण असते. मात्र, शास्त्रीय शेती आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्यांनी हे साध्य केले. त्यांनी ठिबक सिंचन प्रणालीचा वापर करून पाण्याची बचत केली. तसेच जैविक खतांचा वापर करून जमिनीची सुपीकता वाढवली आणि पीक व्यवस्थापनावर सतत लक्ष केंद्रित केले.
यशस्वी शेतीचा आदर्श – पंचक्रोशीत कौतुकाचा विषय
सालेगाये यांचा हा प्रयोग त्यांच्या परिसरात आदर्श ठरला आहे. अनेक शेतकरी कमी उत्पन्न आणि आर्थिक अडचणीमुळे शेतीला दुय्यम महत्त्व देतात. पण सालेगाये दाम्पत्याने कठीण परिस्थितीवर मात करत शेतीतून मोठे उत्पन्न मिळवले. नोकरी किंवा व्यवसायात संधी नसल्यामुळे हताश होण्याऐवजी त्यांनी उपलब्ध संसाधनांचा योग्य उपयोग करून टरबूज शेतीत नवा मापदंड प्रस्थापित केला. त्यांच्या यशामुळे संपूर्ण पंचक्रोशीत त्यांचे कौतुक होत आहे.
भविष्यातील योजना – अधिक उत्पादनासाठी नव्या संधी
सालेगाये यांचे यश येथूनच थांबणार नाही. भविष्यात ते आपल्या शेतीत आणखी प्रयोग करण्याचा मानस बाळगून आहेत. विशेषतः निर्यातक्षम उत्पादन आणि औषधी वनस्पतींची शेती करण्याची त्यांची योजना आहे. उच्च उत्पन्न देणाऱ्या पिकांवर लक्ष केंद्रित करून त्यांना आपल्या शेतीतून अधिक फायदा मिळवायचा आहे.
त्यांच्या या यशाने इतर शेतकऱ्यांनाही प्रेरणा मिळाली आहे. कमी क्षेत्रातही आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने भरघोस उत्पादन घेता येते, हे त्यांनी सिद्ध करून दाखवले आहे. शेतीत नव्या तंत्रज्ञानाचा स्वीकार करून शेतकऱ्यांनी स्वतःला आर्थिकदृष्ट्या सक्षम बनवावे, हा संदेशच त्यांच्या यशगाथेतून मिळतो.