Keli Lagvad: करमाळा झाला केळी उत्पादनाचा राजा… लाल,निळी आणि वेलची केळीने करमाळा झळकतोय आंतरराष्ट्रीय बाजारात.. वाचा खास रिपोर्ट
Farmer Success Story Solapur:- करमाळा तालुका आता केळी उत्पादनाच्या हबमध्ये रूपांतरित होत असून, विशेषतः लाल, निळी (ब्ल्यूजावा) आणि वेलची केळीच्या उत्पादनामुळे सोलापूर जिल्ह्याची नवी ओळख निर्माण झाली आहे. सोलापूर जिल्ह्यात एकूण २७ हजार हेक्टर क्षेत्र केळीखाली आहे, त्यापैकी करमाळा तालुक्यात सुमारे १९ हेक्टर क्षेत्रावर केळीची लागवड केली जाते.
विशेष म्हणजे, सध्या लाल केळीचे उत्पादन फक्त करमाळा तालुक्यात होत आहे. राज्यभरातील शेतकरी या केळी लागवडीचा अनुभव घेण्यासाठी करमाळ्यात येत असून, या भागातील केळींना युरोपमध्येही मोठी मागणी आहे. पूर्वी दक्षिण भारतातील केरळ, तामिळनाडू आणि कर्नाटकमध्येच लाल केळीची लागवड केली जात होती, मात्र आता करमाळ्यातील शेतकऱ्यांनी या उत्पादनात यश मिळवले असून, यामुळे जिल्ह्याची नवी ओळख निर्माण झाली आहे.
सोलापूर जिल्हा आधीपासूनच चादर, शेंगा चटणी, डाळिंब आणि कडक भाकरीसाठी प्रसिद्ध होता, मात्र आता लाल केळी देखील या यादीत समाविष्ट झाली आहे. जिल्ह्यातील अनेक तालुक्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात केळीचे उत्पादन घेतले जात असून, केवळ स्थानिक बाजारापुरतेच नव्हे तर मोठ्या प्रमाणावर निर्यातही केली जात आहे.
ऊस शेतीला पर्याय म्हणून केळी उत्पादनाला शेतकऱ्यांचा अधिकाधिक प्रतिसाद मिळत आहे. केळीच्या ३०० प्रजातींपैकी भारतात ३० ते ४० प्रजाती आढळतात आणि त्यात लाल केळी ही एक महत्त्वाची प्रजाती आहे. ही केळी दिसायला लालसर असून, चव गोड असते. प्रत्येक घडात ८० ते १०० फळे असतात आणि त्याचे वजन साधारणतः १३ ते १८ किलोपर्यंत असते. जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना लाल केळीच्या उत्पादनामुळे मोठा फायदा होत असून, प्रति किलो ५० ते १०० रुपयांपर्यंत दर मिळत असल्याने हा प्रयोग यशस्वी ठरत आहे.
परदेशी वाण असलेल्या निळ्या केळीची लागवड
परदेशी वाण असलेल्या ब्ल्यूजावा (निळी) केळीचे उत्पादनही करमाळा तालुक्यात घेतले जात आहे. वाशिंबे गावातील शेतकरी अभिजित पाटील यांनी आपल्या शेतात ब्ल्यूजावा केळीची लागवड केली आहे. ही केळी निळसर सालीमुळे प्रसिद्ध असून, तिला ‘आईस्क्रीम केळी’ असेही म्हणतात. झाडाची उंची १२ ते १३ फूटपर्यंत वाढते, तर एका घडात १० ते १२ फण्या असतात.
या केळीचा आतील गाभा मलईदार असून, चवीला किंचित व्हॅनिला फ्लेवरचा असतो. त्यामुळे ही केळी आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेत मोठ्या प्रमाणावर लोकप्रिय होत आहे. सध्या महाराष्ट्रातील इतर भागात ही लागवड फारशी केली जात नसल्याने करमाळा तालुक्याला या उत्पादनामुळे विशेष स्थान मिळाले आहे.
वेलची केळीची लागवड
वेलची केळीही सोलापूर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांसाठी मोठा फायदा देणारे पीक ठरत आहे. उजनी लाभक्षेत्रातील वाशिंबे शिवारात वेलची केळीचे उत्पादन मोठ्या प्रमाणात घेतले जात आहे. ही केळी आकाराने लहान, फक्त २-३ इंच लांबीची असते, पण तिची चव गोड आणि आरोग्यासाठी अत्यंत फायदेशीर असल्यामुळे पुणे आणि मुंबईतील मॉलमध्ये मोठ्या प्रमाणावर विकली जाते.
सध्या एकट्या वाशिंबे शिवारातच वेलची केळीची लागवड ४०० एकर क्षेत्रावर झाली आहे. या केळीला प्रति किलो ४० ते ५८ रुपये दर मिळत असल्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात दुपटीने वाढ झाली आहे. मात्र, या केळीच्या झाडाची उंची १५ फूट असल्यामुळे, वादळ आणि वाऱ्याच्या झळा सोसण्याची क्षमता तुलनेने कमी असते.
ऊस शेतीला जास्त पाणी लागते आणि उत्पादनासाठी जास्त वेळ लागतो, त्यामुळे सध्या शेतकरी केळी शेतीकडे वळत आहेत. केळी उत्पादन तुलनेने जास्त फायदेशीर ठरत असून, एका वर्षाच्या कालावधीत शेतकऱ्यांना चांगला नफा मिळत आहे. लाल, निळी आणि वेलची केळीमुळे सोलापूर जिल्ह्याला नव्याने जागतिक बाजारपेठेत स्थान मिळत आहे. मोठ्या प्रमाणात निर्यातीच्या संधी उपलब्ध होत असल्याने भविष्यात करमाळा तालुका केळी उत्पादनाच्या आघाडीवर राहील, असा अंदाज तज्ज्ञांनी व्यक्त केला आहे.
