Shelipalan: आफ्रिकन बोअर शेळीपालनातून वर्षाला 20 लाखांचा नफा.. कोल्हापूरच्या ‘या’ तरुणांचे यशस्वी मॉडेल… वाचा आर्थिक यशाचा मंत्र
Farmer Success Story Kolhapur:- कोल्हापूर जिल्हा ऊस उत्पादनासाठी प्रसिद्ध असला तरी सध्या शेतकऱ्यांसमोर उत्पादन खर्च आणि बाजारभाव यांच्यातील असमतोल मोठे आव्हान ठरत आहे. या पार्श्वभूमीवर पूरक व्यवसायाची गरज ओळखून कोल्हापूर जिल्ह्यातील कोगील बुद्रुक येथील निखिल शिंदे आणि शहाजी खोत या दोन तरुणांनी ‘आफ्रिकन बोअर’ जातीच्या शेळीपालनाचा अनोखा प्रयोग यशस्वी केला आहे.
अवघ्या एक एकर शेतीत त्यांनी हा व्यवसाय सुरू केला असून ऊस शेतीपेक्षा अधिक नफा मिळवण्यास ते यशस्वी ठरले आहेत. विशेष म्हणजे तीन महिन्यांतच ३०-३५ किलो वजन गाठणाऱ्या या शेळीच्या जातीला नाशिक, सोलापूर, छत्रपती संभाजीनगरसह श्रीलंका आणि राजस्थानमध्येही मोठी मागणी आहे. या व्यवसायातून ते दरवर्षी १५ लाख रुपयांहून अधिक नफा कमावत असून कोल्हापूरच्या साखरपट्ट्यात शेळीपालनाचा हा अभिनव पर्याय चर्चेचा विषय ठरत आहे.
आफ्रिकन बोअर शेळीपालनाचे यशस्वी मॉडेल
निखिल शिंदे यांनी फार्मसीचे शिक्षण घेतले असून शहाजी खोत पारंपरिक शेती व्यवसायात आहेत. ऊस शेतीतून मिळणाऱ्या नफ्याची मर्यादा लक्षात घेऊन त्यांनी २०१८ मध्ये आफ्रिकन बोअर शेळीपालन सुरू केले. ही जात मुख्यतः वजनदार असून नैसर्गिक पद्धतीने दिवसाला सुमारे ३०० ग्रॅम वजन वाढते. या जातीच्या तीन महिन्यांच्या पूर्ण वाढ झालेल्या बोकडांची किंमत प्रत्येकी २.५ ते ३ लाख रुपयांच्या घरात जाते. वर्षभरात १२-१५ बोकडांची विक्री करून ते सुमारे २० ते २५ लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळवत आहेत.
कसा केला शेळीपालनासाठी शास्त्रोक्त व्यवस्थापनाचा अवलंब?
आफ्रिकन बोअर शेळीपालनासाठी दोघांनी सुरुवातीला सुमारे ४-५ लाख रुपये गुंतवून आधुनिक पद्धतीने शेड तयार केले. शेळ्यांच्या आरोग्यासाठी उत्तम स्वच्छता आणि दर्जेदार खाद्य यावर भर देण्यात आला आहे. शेळ्यांसाठी मेथी घास, दशरथ घास, हत्ती गवत यासह आंबा, फणस, सुबाभळ यांसारख्या झाडांच्या पाल्याचा समावेश केला जातो. शेळीपालनामधून मिळणारे लेंढ्याचे खत शेतीसाठी वापरले जात असून त्यामुळे ऊस शेतीसह संपूर्ण शेती सेंद्रिय पद्धतीने करण्याचा त्यांचा प्रयत्न आहे.
सोशल मीडियाचा प्रभावी वापर आणि वाढती मागणी
या शेळीपालन व्यवसायाची खासियत म्हणजे त्याच्या मार्केटिंगसाठी सोशल मीडियाचा प्रभावी वापर करण्यात येत आहे. निखिल आणि शहाजी यांनी डिजिटल प्लॅटफॉर्मचा वापर करून देशभरातील ग्राहकांशी थेट संपर्क साधला आहे. विदर्भ आणि मराठवाड्यातील अल्पभूधारक शेतकरीही आता या व्यवसायाकडे आकर्षित होत असून पश्चिम महाराष्ट्रातील पैदाश केलेल्या आफ्रिकन बोअर शेळ्यांना प्रचंड मागणी आहे.
ऊस शेतीला पूरक व्यवसाय म्हणून शेळीपालनाचा नवा ट्रेंड
कोल्हापूर जिल्ह्यात ऊस शेती मोठ्या प्रमाणात केली जाते. मात्र, उत्पादन खर्च आणि बाजारभावातील तफावत लक्षात घेता शेतकऱ्यांना अल्प नफा मिळतो. साधारणतः १ एकर शेतीत ७०-८० टन ऊस उत्पादन होऊनही शेतकऱ्यांचा निव्वळ नफा फारसा राहत नाही. यामुळे अनेक तरुण शेतकरी शेळीपालनाकडे वळत असून ‘आफ्रिकन बोअर’ शेळीपालन हा ऊस शेतीला पूरक व्यवसाय म्हणून उदयास येत आहे.
निखिल शिंदे आणि शहाजी खोत यांच्या यशस्वी प्रयोगाने शेतीपूरक व्यवसायात नवे दिशानिर्देश निर्माण केले आहेत. शेतीतील नफ्यात सातत्याने घट होत असताना कमी जागेत, कमी भांडवलात आणि आधुनिक व्यवस्थापनाच्या साहाय्याने अधिकाधिक नफा मिळवण्यासाठी या शेळीपालन मॉडेलचा अवलंब इतर शेतकरीही करू शकतात.
