डाळिंब शेतीतून 50 लाखांची वार्षिक कमाई – सांगलीच्या शेतकऱ्याची यशोगाथा

Farmer Success Story : पारंपारिक शेतीला आधुनिकतेची जोड दिल्यास शेतीतूनही मोठे उत्पन्न मिळू शकते, याचा आदर्श घालून दिला आहे सांगली जिल्ह्यातील नारायण तातोबा चव्हाण-पाटील यांनी. पारंपरिक शेतीच्या मर्यादा ओळखून त्यांनी डाळिंब शेतीकडे वळण्याचा धाडसी निर्णय घेतला आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने आज ते दरवर्षी 50 लाख रुपयांची कमाई करत आहेत.

पारंपरिक शेतीतून आधुनिक शेतीकडे वाटचाल

नारायण चव्हाण-पाटील यांचा जन्म एका शेतकरी कुटुंबात झाला. वयाच्या 20व्या वर्षी त्यांनी पारंपारिक शेतीला सुरुवात केली. सुरुवातीला कापूस, तूर आणि ज्वारी यांसारखी पिके घेतली जात होती. मात्र, बाजारातील अस्थिरतेमुळे आणि निसर्गाच्या लहरीपणामुळे त्यांचे उत्पन्न मर्यादित राहू लागले. यावर उपाय म्हणून त्यांनी 1982 साली द्राक्ष शेतीला सुरुवात केली, मात्र हवामान बदलाचा फटका बसल्याने त्यांना यामध्ये अपेक्षित यश मिळाले नाही.

काही वर्षांनंतर त्यांनी बाजारातील मागणी लक्षात घेत डाळिंब शेतीकडे वळण्याचा निर्णय घेतला. त्यांनी 20 एकर शेतीत 5000 डाळिंब रोपांची लागवड केली. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर करून त्यांनी उत्पादनात मोठी वाढ केली आणि दर्जेदार मालामुळे त्यांना देशांतर्गत आणि परदेशी बाजारपेठांमध्ये चांगली मागणी निर्माण झाली.

डाळिंब शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर

पाण्याचे व्यवस्थापन:
डाळिंब शेतीमध्ये पाण्याचा काटेकोर नियोजनबद्ध वापर आवश्यक असतो. नारायण चव्हाण-पाटील यांनी ड्रिप सिंचन प्रणालीचा अवलंब केला. यामुळे पाणी आणि अन्नद्रव्ये झाडांना नियंत्रित स्वरूपात मिळतात, ज्यामुळे उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारली.

सुरक्षितता आणि व्यवस्थापन:
त्यांनी शेतीत सीसीटीव्ही सुरक्षायंत्रणा बसवली. यामुळे त्यांना पिकांवर लक्ष ठेवणे सोपे झाले आणि चोरीस प्रतिबंध झाला. तसेच, योग्य व्यवस्थापनासाठी आधुनिक ट्रॅक्टर आणि कृषी यंत्रसामग्रीचा वापर करून कामकाज अधिक सुलभ केले.

फवारणी आणि अन्नद्रव्ये व्यवस्थापन:
त्यांनी शेतीत रासायनिक आणि सेंद्रिय खतांचा संतुलित वापर केला. हवामानाचा अंदाज घेत योग्य वेळी फवारणी केल्याने डाळिंबाच्या उत्पादनाचा दर्जा सुधारला आणि कीड व रोग यांचे प्रमाण कमी झाले.

दरवर्षी 50 लाखांचे उत्पन्न कसे मिळते?

नारायण चव्हाण-पाटील यांनी शेतीमध्ये योजना आणि बाजारपेठेचा अभ्यास करून यश मिळवले. त्यांचा डाळिंबाचा माल स्थानीक बाजारपेठेसोबतच मोठ्या प्रमाणावर परराज्यात आणि परदेशातही जातो.

उत्पन्नाचा अंदाज:

• प्रति एकर सरासरी 250 ते 300 डाळिंब झाडे
• प्रति झाड 30 ते 40 किलो उत्पादन
• एकूण उत्पादन 150 ते 200 टन प्रति वर्ष
• प्रति किलो सरासरी दर ₹100 ते ₹150
• एकूण वार्षिक उलाढाल ₹50 लाखांपेक्षा अधिक

कठोर परिश्रम आणि योग्य नियोजनाचे फळ

शेतीचा परंपरागत व्यवसाय आधुनिकतेच्या सहाय्याने कसा फायद्याचा होऊ शकतो, याचा आदर्श चव्हाण-पाटील यांनी घालून दिला आहे. त्यांनी शेतीत प्रयोगशील दृष्टिकोन ठेवला आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर करून उत्पन्न वाढवले.

आज ते नोकरदारांच्या तुलनेत दुप्पट उत्पन्न शेतीतून मिळवत आहेत. त्यांच्या कुटुंबातील तीन पिढ्या शेतीत कार्यरत असून, सर्व सदस्य शेतीच्या विविध कामांमध्ये सहभागी होतात. त्यामुळे एकत्र कुटुंब व्यवस्थापन आणि शेतीतील तंत्रज्ञान यांचा उत्तम समन्वय त्यांनी साधला आहे.

शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी शिकवण

✅ पारंपारिक शेतीला आधुनिकतेची जोड द्या.
✅ शेतीतील नव्या तंत्रज्ञानाचा अवलंब करा.
✅ ड्रिप सिंचनसारख्या आधुनिक जलव्यवस्थापन तंत्रांचा वापर करा.
✅ बाजारपेठेचा अभ्यास करून योग्य पिकांची निवड करा.
✅ योग्य वेळी फवारणी आणि अन्नद्रव्ये व्यवस्थापन करा.

शेतीतून श्रीमंत होण्याचा मार्ग

नारायण चव्हाण-पाटील यांनी दाखवून दिले की, शेती ही केवळ जगण्यासाठी नसून, योग्य नियोजन आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ती एक फायदेशीर उद्योग बनू शकते. जर तरुण शेतकऱ्यांनी पारंपारिक शेतीला नवे तंत्रज्ञान आणि मार्केटिंगचे ज्ञान दिले, तर शेतीतूनही मोठे उत्पन्न मिळवता येते.