E-Mojani Version 2: भूमी अभिलेख विभागाने आणले ‘व्हर्जन-2’... नवीन ई-मोजणी तंत्रज्ञानाने जमीन मोजणी होईल सोपी आणि जलद

Land Measurement:- भविष्यातील जमिन मोजणी प्रक्रियेतील महत्वाचा टप्पा म्हणजे भूमिअभिलेख विभागाने सादर केलेले ई-मोजणी व्हर्जन-२, ज्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी मोजणी प्रक्रिया अधिक सोपी आणि पारदर्शक होईल. राज्यभरात मोजणी प्रक्रियेचे डिजिटलायझेशन पूर्णपणे सुलभ करण्यात आले आहे. ज्यामुळे शेतकऱ्यांना विविध प्रकारचे फायदे मिळतील आणि वेळेची बचत होईल.

व्हर्जन-१ आणि व्हर्जन-२ मधील फरक

पूर्वीच्या ई-मोजणी व्हर्जन-१ मध्ये सॉफ्टवेअरचा वापर केला जात होता, ज्यामुळे मोजणी प्रक्रियेत अचूकता कमी होती. परंतु, व्हर्जन-२ मध्ये जीआयएस (Geographic Information System) आणि जीपीएस (Global Positioning System) यंत्रणांचा वापर केला जातो

यामुळे, मोजणी करतांना क्षेत्राच्या अक्षांश-रेखांश (Latitude-Longitude) योग्य आणि अचूक नोंद घेतली जाते. रोव्हर यंत्रणा (Rover System) मोजणी प्रक्रियेसाठी वापरली जाते. जी जीपीएसच्या माध्यमातून मोजणी करते आणि क्षेत्राची मापं अत्यंत अचूकता आणि तंतोतंत नोंद करते.

या प्रणालीमुळे मोजणीचे 'क' पत्रक (Certificate) आणि इतर अहवाल ऑनलाईन उपलब्ध होतात. शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीच्या मोजणीसंबंधी हरकती देखील नोंदवता येतात. यासोबतच, एक महत्वाची सुधारणा म्हणजे, मोजणी पूर्ण झाल्यानंतर, शेतकऱ्यांना रेकॉर्ड तपासण्याची आवश्यकता नाही.

म्हणजेच, शेतकऱ्यांना प्रत्येक वेळेस भूमिअभिलेख कार्यालयात जाऊन त्यांच्या जमिनीच्या मोजणीसाठी कागदपत्रांची तपासणी करावी लागत नाही, कारण सर्व मोजणीची माहिती डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध असते आणि सॅटेलाइटच्या माध्यमातून ती अपलोड केली जाते.

ई-मोजणी व्हर्जन-२ च्या मर्यादा

ई-मोजणी व्हर्जन-२ मध्ये काही शेतकऱ्यांसाठी अडचणी देखील आहेत. विशेषतः वहिवाटीच्या पद्धतीचा पर्याय आणि छोट्या क्षेत्राच्या मोजणीचा पर्याय या दोन्ही गोष्टी सध्या यामध्ये समाविष्ट नाहीत. जिरायत क्षेत्रासाठी २० गुंठे आणि बागायत क्षेत्रासाठी १० गुंठे असलेली मापं लागू आहेत. यामुळे, छोट्या क्षेत्राची मोजणी करायची असल्यास शेतकऱ्यांना बिगरशेती किंवा गुंठेवारी पद्धत स्वीकारावी लागते. यामुळे काही शेतकऱ्यांना आर्थिक आणि व्यवस्थापकीय अडचणी येऊ शकतात.

याव्यतिरिक्त, मोजणी प्रक्रियेची वेळ कमी होईल. कारण संपूर्ण प्रक्रिया डिजिटल माध्यमातून करण्यात येत आहे. मोजणी करतांना शेतकऱ्यांना हद्दीच्या खुणा (Boundary Markers) आधीच देण्यात येतात, जे अभिलेखात नोंदलेल्या आहेत. यामुळे मोजणीची अचूकता सुनिश्चित केली जाते आणि पुनः मोजणी करतांना पूर्वीच्या मोजणीचे संदर्भ आणि हद्दींचा आधार घेतला जातो.

ई-मोजणी व्हर्जन-२ चे फायदे

अधिक अचूकता

जीआयएस आणि जीपीएस वापरामुळे मापं आणि नोंदी अत्यंत अचूक असतात.

शेतकऱ्यांना पारदर्शकता

शेतकऱ्यांना त्यांच्या जमिनीच्या मोजणीसंबंधी कागदपत्रे व अहवाल ऑनलाइन उपलब्ध होतात.

सुविधाजनक प्रक्रिया

भूमिअभिलेख कार्यालयात पुनः तपासणी करण्याची गरज नाही.मोजणी प्रक्रियेसाठी वेळेची बचत होईल. तसेच शेतकऱ्यांना त्यांच्या समस्यांवर तत्काळ प्रतिसाद मिळेल, कारण हरकती नोंदविण्याची सुविधा आहे.

भविष्यातील सुधारणा

जरी 'व्हर्जन-२' मध्ये काही अडचणी आणि मर्यादा आहेत. तरी भविष्यात या प्रणालीतील सुधारणा करण्यात येऊ शकतात. छोटे क्षेत्र व वहिवाटीच्या पद्धतीचा पर्याय जर समाविष्ट झाला तर आणखी अधिक शेतकऱ्यांना फायदा होईल. राज्य सरकारने या प्रणालीला अधिक सुलभ आणि लोकाभिमुख बनवण्यासाठी आणखी काम केले तर शेतकऱ्यांना विविध किमान सुविधा मिळवता येऊ शकतात.

संपूर्ण महाराष्ट्र राज्यात व्हर्जन-२ लागू करण्यात आले आहे आणि यामुळे शेतकऱ्यांना भविष्यात आपल्या जमीन मोजणीसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा उपयोग करून अधिक अचूकता आणि पारदर्शकता मिळेल.