Bank Locker: बँक लॉकरमध्ये ठेवलंय सोन? हे नियम माहित नसेल तर होऊ शकते मोठे नुकसान.. त्वरित जाणून घ्या

Bank Locker Rule:- बहुतांश लोक त्यांच्या मौल्यवान वस्तू, दस्तऐवज आणि दागिने सुरक्षित ठेवण्यासाठी बँक लॉकरची सुविधा वापरतात. मात्र, लॉकरमधील वस्तू चोरीला गेल्यास किंवा अपघाताने नष्ट झाल्यास बँक जबाबदार ठरणार का, याबाबत अनेक ग्राहकांमध्ये गोंधळ असतो. भारतीय रिझर्व्ह बँकेने (RBI) बँक लॉकरच्या नियमांमध्ये सुधारणा केली असून, ग्राहकांच्या सुरक्षिततेला प्राधान्य दिले आहे. या नव्या नियमांनुसार, बँक लॉकरच्या सुरक्षा व्यवस्थेची जबाबदारी बँकेवर राहील आणि विशिष्ट प्रकरणांमध्ये ग्राहकांना भरपाईही दिली जाईल.

लॉकरची चावी हरवल्यास काय करावे?

जर तुमच्या बँकेच्या लॉकरची चावी हरवली तर त्वरित बँकेला याची माहिती द्या आणि संबंधित पोलिस ठाण्यात गुन्हा नोंदवा. अशा परिस्थितीत, बँक तुम्हाला डुप्लिकेट चावी देऊ शकते किंवा नवीन लॉकर देऊ शकते. मात्र, लॉकर उघडण्यासाठी किंवा बदलण्यासाठी लागणारा खर्च ग्राहकाने स्वतःच द्यावा लागेल. काही प्रकरणांमध्ये, बँक लॉकर तोडून पुन्हा नवीन कुलूप बसवू शकते, पण त्यासाठी लागणारा खर्चही ग्राहकावरच येतो.

बँक लॉकर बंद केल्यास किंवा उघडण्यास विलंब झाल्यास काय होते?

जर एखाद्या ग्राहकाने सलग तीन वर्षे लॉकरचे भाडे भरले नाही, तर बँक लॉकर उघडू शकते आणि त्यातील वस्तू जप्त करून थकबाकी वसूल करू शकते. सात वर्षे लॉकरधारक बँकेत न आल्यास, भाडे नियमित भरले असले तरी बँक लॉकर उघडू शकते. अशा प्रकरणांमध्ये, ग्राहकाच्या अनुपस्थितीत लॉकर उघडण्यासाठी पोलिस अधिकाऱ्यांची उपस्थिती आवश्यक असते. जर ग्राहकावर फौजदारी गुन्हा दाखल असेल आणि त्याच्या लॉकरमध्ये काही संशयास्पद वस्तू असतील, तरही बँक अधिकृत परवानगी घेऊन लॉकर उघडू शकते.

बँक लॉकर विमा आणि भरपाई मिळण्याची प्रक्रिया

बहुतांश बँका त्यांच्या लॉकरसाठी विमा उतरवतात. मात्र, लॉकरधारकाला चोरी किंवा नुकसान झाल्यास भरपाई मिळवण्यासाठी काही महत्त्वाचे पुरावे सादर करावे लागतात. लॉकरमध्ये कोणत्या वस्तू ठेवल्या होत्या आणि बँकेच्या निष्काळजीपणामुळे त्या हरवल्या आहेत, हे सिद्ध केल्यास विम्याची रक्कम ग्राहकाला मिळू शकते.

बँकेत चोरी किंवा दरोडा पडल्यास भरपाई मिळेल का?

बँकेमध्ये चोरी किंवा दरोडा पडल्यास, बँक ग्राहकांना त्वरित माहिती देते आणि त्यांना एक प्रतिज्ञापत्र व फॉर्म भरायला सांगते. ग्राहकांनी लॉकरमध्ये कोणत्या वस्तू ठेवल्या होत्या, याची माहिती या फॉर्ममध्ये भरावी लागते. त्यानंतर बँक पडताळणी करून ग्राहकांना भरपाई देते. रिझर्व्ह बँकेच्या नियमानुसार, बँक ग्राहकाने भरलेल्या वार्षिक सेवा शुल्काच्या १०० पट भरपाई देऊ शकते. म्हणजेच, जर एखाद्या ग्राहकाने लॉकरसाठी वार्षिक ₹१०,००० सेवा शुल्क भरले असेल, तर तो चोरीच्या प्रकरणात ₹१० लाखांपर्यंत भरपाई मिळवू शकतो.

बँकेत आग लागल्यास नुकसानाची जबाबदारी कोणाची?

जर बँकेत आग लागली आणि लॉकरमध्ये ठेवलेल्या वस्तू नष्ट झाल्या, तर हे बँकेच्या निष्काळजीपणाचे प्रकरण समजले जाईल. अशा परिस्थितीत, बँक ग्राहकांना त्यांच्या सेवा शुल्काच्या १०० पट भरपाई देऊ शकते. त्यामुळे ग्राहकांनी बँकेच्या लॉकरमध्ये ठेवलेल्या वस्तूंची योग्य नोंद ठेवावी आणि त्यांच्या सुरक्षिततेसाठी आवश्यक ती खबरदारी घ्यावी.

लॉकरमधील वस्तू चोरीला गेल्यास काय करावे?

जर लॉकरमधील वस्तू चोरीला गेल्या आणि आरोपी पकडले गेले, तर ग्राहकाला त्या वस्तू आपल्याच असल्याचे पुरावे सादर करावे लागतात. उदाहरणार्थ, दागिन्यांची पावती, मालमत्तेची कागदपत्रे, कर भरण्याचे पुरावे इत्यादी दाखवून चोरीच्या वस्तू आपल्याच आहेत हे सिद्ध करावे लागते.

बँक लॉकर सुरक्षित ठेवण्यासाठी ग्राहकांनी कोणती खबरदारी घ्यावी?

लॉकर घेताना त्याची स्थिती तपासा – लॉकर सीलबंद आहे का आणि कुलूप नवीन आहे का, हे पाहा.

मौल्यवान वस्तूंची यादी ठेवा – लॉकरमध्ये कोणत्या वस्तू ठेवल्या आहेत याची यादी तयार करा आणि नियमितपणे अपडेट करा.

खरेदी पावत्या जतन ठेवा – मौल्यवान वस्तूंच्या खरेदी पावत्या, दस्तऐवज आणि पुरावे सुरक्षित ठेवा.

बँकेच्या कर्मचाऱ्यांच्या उपस्थितीत लॉकर उघडा – लॉकर उघडताना बँक कर्मचारी बाहेर गेल्यावरच लॉकर उघडा आणि व्यवस्थित लॉक करूनच बाहेर पडा.

नियमितपणे लॉकरचा वापर करा – जर लॉकर अनेक वर्षे न वापरला गेला, तर बँक नियमांनुसार तो उघडू शकते. त्यामुळे आवश्यकतेनुसार लॉकर वापरत रहा.

ग्राहकांच्या सुरक्षिततेसाठी बँकेची जबाबदारी

युनायटेड फोरम ऑफ बँक युनियन्सच्या मते, बँक लॉकर चोरी, दरोडा, आग किंवा नैसर्गिक आपत्तीमुळे नुकसान झाल्यास ग्राहकांना वार्षिक भाड्याच्या १०० पट भरपाई देऊ शकते. मात्र, लॉकरमध्ये कोणत्या वस्तू ठेवल्या होत्या, याबाबत बँकेला कोणतीही माहिती नसते. त्यामुळे ग्राहकाने योग्य पुरावे ठेवणे आवश्यक आहे.

अशाप्रकारे बँक लॉकर सुरक्षिततेसाठी रिझर्व्ह बँकेने ग्राहकांचे हित लक्षात घेऊन नियम निश्चित केले आहेत. बँकांची जबाबदारी वाढली असली, तरी ग्राहकांनीही सतर्क राहून योग्य ती खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. लॉकर घेताना सर्व नियम समजून घ्या, मौल्यवान वस्तूंची यादी आणि पावत्या ठेवा आणि बँकेकडून कोणत्याही सूचनेकडे दुर्लक्ष करू नका. योग्य नियोजन केल्यास तुमच्या मौल्यवान वस्तू सुरक्षित राहतील आणि तुमचा आर्थिक त्रास टळेल.