Anjir Lagvad: कांदा आणि अंजीरची भन्नाट जोडगोळी! या तरुणाने एका वर्षात मिळवला 3 लाखांचा नफा… कमी गुंतवणूकीत जास्त कमाई

Farmer Success Story Solapur:- सोलापूर जिल्ह्यातील मोहोळ तालुक्यातील पापरी गावातील तरुण शेतकरी महेश शिवाजी सावंत यांनी पारंपरिक शेतीला फाटा देत नवे तंत्रज्ञान आणि प्रयोगशील शेतीचा अवलंब केला आहे. त्यांनी प्रथमच अंजीर लागवड करण्याचा निर्णय घेतला आणि त्यासोबत कांद्याचे आंतरपीक घेऊन अल्पावधीतच मोठा नफा कमावला. त्यांच्या या यशस्वी प्रयोगामुळे अन्य शेतकऱ्यांना प्रेरणा मिळू शकते.

अंजीर लागवडीचा निर्णय आणि त्यामागील प्रवास

महेश सावंत यांनी केवळ बारावीपर्यंत शिक्षण घेतले आहे. शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर त्यांनी पुण्यातील एका खासगी कंपनीत नोकरी केली. मात्र, शेतीत काहीतरी वेगळे करून आर्थिक स्थैर्य मिळवावे, या इच्छेने त्यांनी नोकरी सोडण्याचा निर्णय घेतला. वडिलोपार्जित मिळालेल्या जमिनीचा योग्य प्रकारे वापर करण्यासाठी त्यांनी नवनवीन पिके आणि त्यांची बाजारपेठ यावर संशोधन सुरू केले. शेतीत चांगले उत्पन्न मिळवण्यासाठी त्यांनी पुरंदर येथे जाऊन अंजीर लागवडीची सखोल माहिती घेतली. अभ्यास आणि मार्गदर्शन घेतल्यानंतर त्यांनी दीड एकर क्षेत्रावर अंजीर लागवड करण्याचा निर्णय घेतला.

अंजीर लागवडीसाठी आवश्यक पर्यावरण आणि जमिन निवड

अंजीर लागवडीसाठी योग्य प्रकारची जमीन आणि हवामान अत्यंत महत्त्वाचे असते. महेश सावंत यांनी मुरमाळ आणि खडखड जमिन निवडली, कारण अंजीर झाडांसाठी काळी जमीन अनुकूल नसते. काळ्या जमिनीत पाणी साचण्याची शक्यता अधिक असते, आणि जर झाडांच्या मुळांमध्ये पाणी साचले, तर त्यांचे उत्पादन प्रभावित होते. त्यामुळे अंजीर लागवडीसाठी कोरडी आणि पाण्याचा योग्य निचरा होणारी जमीन आवश्यक असते.

लागवड आणि उत्पादन प्रक्रिया

महेश सावंत यांनी अंजीर लागवड 18 बाय 18 अंतरावर केली आहे. अंजीर हे एक बहुवार्षिक पीक असून, एकदा लागवड केल्यानंतर तब्बल 25 वर्षांपर्यंत उत्पादन देता येते. त्यांच्या बागेला सध्या आठ महिने पूर्ण झाले आहेत आणि झाडे चांगल्या स्थितीत आहेत. विशेष म्हणजे, अंजीरच्या झाडांना जास्त पाणी लागत नाही, त्यामुळे ठिबक सिंचन (Drip Irrigation) तंत्राचा वापर करून त्यांनी पाण्याचा योग्य व्यवस्थापन केले आहे.

आंतरपीक म्हणून कांदा लागवड आणि त्याचे फायदे

महेश सावंत यांनी अंजीर बागेत अतिरिक्त नफा मिळवण्यासाठी कांद्याचे आंतरपीक घेतले. यामुळे त्यांना अंजीरच्या बागेवरील खर्च वजा करताना सहज फायदा झाला. अंजीर लागवडीसाठी त्यांनी 70 ते 80 हजार रुपये खर्च केले, तर कांदा लागवडीसाठी 20 ते 30 हजार रुपये खर्च आला. या दोन्ही पिकांमधून त्यांनी मिळून 2 ते 3 लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळवला आहे.

अंजीर लागवडीतील अडचणी आणि त्यावरील उपाय

अंजीर लागवड करताना काही अडचणींना तोंड द्यावे लागते. विशेषतः, पावसाळ्यात अंजीर झाडांवर "तांबेरा" नावाचा रोग येतो. मात्र, योग्य वेळी फवारणी केल्यास हा रोग आटोक्यात आणता येतो. याशिवाय, अंजीर झाडांची निगा राखण्यासाठी नियमित छाटणी आणि योग्य खते देणे आवश्यक असते.

बाजारपेठ आणि विक्री व्यवस्थापन

सध्या पुणे आणि मुंबई बाजारात अंजीरला प्रति किलो 70 ते 80 रुपये इतका चांगला दर मिळत आहे. अंजीरची मागणी बाजारात खूप जास्त असून, उत्पादन मात्र तुलनेने कमी आहे. त्यामुळे अंजीर उत्पादक शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात नफा मिळण्याची संधी आहे. महेश सावंत यांनी भविष्यात अंजीर प्रक्रिया उद्योगावर भर देण्याचा विचार केला आहे. अंजीरपासून जॅम, चॉकलेट आणि इतर पदार्थ तयार करून त्यांची विक्री वाढवण्याचा त्यांचा मानस आहे.

यशस्वी प्रयोगशील शेतीचा संदेश

महेश सावंत यांनी घेतलेला हा निर्णय त्यांच्यासाठी फायदेशीर ठरला असून, पारंपरिक शेतीच्या पलीकडे जाऊन नव्या प्रयोगांवर भर देण्याची गरज त्यांनी अधोरेखित केली आहे. शेतकऱ्यांनी नोकरीच्या मागे न लागता आपल्या उपलब्ध जमिनीत आधुनिक तंत्रज्ञान आणि विविध प्रयोग करून अधिकाधिक उत्पादन घ्यावे, असा सल्ला त्यांनी इतर शेतकऱ्यांना दिला आहे. शेती हा नफा मिळवण्याचा उत्तम पर्याय असू शकतो, जर ती आधुनिक पद्धतीने आणि योग्य नियोजन करून केली तरच त्यातून जास्त उत्पन्न मिळवता येईल.

महेश सावंत यांचा हा प्रयोगशील शेतीचा प्रवास इतर शेतकऱ्यांसाठी एक आदर्श ठरू शकतो. कमी खर्चात जास्तीत जास्त उत्पादन घेण्यासाठी आंतरपीक पद्धतीचा अवलंब करणे हा एक प्रभावी मार्ग आहे. भविष्यातही ते अंजीर आणि इतर शेतीपूरक व्यवसाय वाढवण्याच्या दृष्टीने काम करत आहेत. त्यांचा हा प्रयोग नव्या पिढीतील तरुण शेतकऱ्यांसाठी एक प्रेरणादायी उदाहरण ठरू शकतो.