Animal Care: कितीही काळजी घेतली तरी जनावरे प्लास्टिक खातात? जाणून घ्या यामागील धक्कादायक सत्य
Animal Health Care:- जनावरांनी प्लास्टिक किंवा लोखंडी वस्तू खाल्ल्यास ते त्यांच्या आरोग्यासाठी अतिशय हानिकारक ठरते. अनेकदा आपण भटक्या जनावरांच्या शस्त्रक्रियेच्या बातम्या ऐकतो, जिथे त्यांच्या पोटातून मोठ्या प्रमाणावर प्लास्टिक किंवा लोखंडी वस्तू काढल्या जातात. ही समस्या विशेषतः गाई-म्हशींमध्ये मोठ्या प्रमाणावर दिसून येते, तर शेळ्या-मेंढ्यांमध्ये ती तुलनेने कमी प्रमाणात आढळते. गोठ्यातील जनावरांमध्येही कधीकधी चुकून प्लास्टिक किंवा लोखंडी वस्तू पोटात जातात, ज्यामुळे त्यांचे आरोग्य धोक्यात येते.
जनावरे अशा वस्तू का खातात?
जनावरे अखाद्य वस्तू खाण्याचे मुख्य कारण म्हणजे त्यांच्या आहारात योग्य पोषणमूल्ये नसणे. जर आहारात कॅल्शियम, फॉस्फरस यासारख्या जीवनसत्त्वांची कमतरता असेल, तर त्यांना नैसर्गिकरीत्या वेगवेगळ्या गोष्टी चघळण्याची सवय लागते. विशेषतः स्फुरद म्हणजेच फॉस्फरसच्या कमतरतेमुळे जनावरे अशा वस्तू खाण्याचा प्रयत्न करतात.
अनेकदा शेतकरी ऊस वाढे अधिक प्रमाणात खाऊ घालतात, त्यामुळे कॅल्शियम आणि फॉस्फरसचा असंतुलन निर्माण होतो आणि त्याचा परिणाम म्हणून जनावरांना प्लास्टिक किंवा लोखंड चघळण्याची प्रवृत्ती वाढते. याशिवाय, प्लास्टिकचा मोठ्या प्रमाणावर वापर आणि त्याची योग्य विल्हेवाट न लावल्यानेही ही समस्या निर्माण होते. अनेकदा पशुपालकही आपल्या गोठ्यातील वस्तूंवर योग्य लक्ष ठेवत नाहीत. गोठ्यातील दिवळी किंवा खुंटीवर घरातील नको असलेल्या वस्तू ठेवल्या जातात आणि त्या चुकून खाली पडल्याने जनावरांच्या पोटात जाण्याची शक्यता असते.
अशा वस्तू खाल्ल्यानंतर दिसणारी लक्षणे
जर जनावरांनी अशा अखाद्य वस्तू गिळल्या, तर काही दिवसांनंतर त्यांची ठरावीक लक्षणे दिसू लागतात. प्लास्टिक किंवा लोखंड पोटात गेल्यास जनावरांना ढेकर देताना अडचण येते, तसेच त्यांचे पोट फुगते आणि अन्नपचन बिघडते. ते सामान्यतः वैरण कमी खायला लागतात आणि परिणामी दूध उत्पादनही घटते. प्लास्टिकच्या वस्तू पोटात साचल्यामुळे अन्न पचनास अडथळा निर्माण होतो.
काही वेळा लोखंडी वस्तू जर अणकुचीदार असतील, तर त्या शरीराच्या इतर भागात सरकण्याची शक्यता असते, ज्यामुळे जनावरांना गंभीर दुखापत होऊ शकते. अशा स्थितीत सामू (जनावराचा एकंदर मूड) बदलतो, त्यांना पोटदुखी जाणवते, शेण कमी होते आणि एकंदर प्रकृती ढासळते. विशेष म्हणजे, एक्स-रेमध्ये लोखंडी वस्तू सहज दिसतात, पण प्लास्टिक आढळून येत नाही, त्यामुळे निदान करण्यात अडचण येऊ शकते.
या गंभीर समस्यावर उपाय काय?
या गंभीर समस्येवर उपाय म्हणून जनावरांना सकस आणि संतुलित आहार देणे गरजेचे आहे. त्यांच्या आहारात योग्य प्रमाणात कॅल्शियम आणि फॉस्फरस असावे, यासाठी पशुवैद्यकाच्या सल्ल्याने खनिज मिश्रणे द्यावीत. जनावरांच्या परिसरात प्लास्टिक आणि लोखंडी वस्तूंची विल्हेवाट लावणे आवश्यक आहे.
भटक्या जनावरांसाठी उघड्यावर प्लास्टिकमध्ये अन्न टाकू नये, कारण ते अन्नासोबत प्लास्टिकही खातात. जर जनावरांनी प्लास्टिक किंवा लोखंड गिळल्याचे निदान झाले, तर तज्ञ पशुवैद्यकाकडून तात्काळ उपचार घ्यावेत. काही वेळा शस्त्रक्रियेद्वारे प्लास्टिक किंवा लोखंडी वस्तू काढून टाकणे आवश्यक असते.
जनावरांच्या आरोग्यासाठी योग्य आहार, स्वच्छ परिसर आणि पशुवैद्यकीय सल्ला घेणे हे महत्त्वाचे आहे. योग्य खबरदारी घेतल्यास जनावरांचे जीवन वाचवता येते आणि त्यांच्या उत्पादनक्षमतेतही वाढ होते. प्लास्टिक आणि लोखंडी कचरा टाळण्याची जबाबदारी सर्वच लोकांनी घेतली, तर ही समस्या मोठ्या प्रमाणावर नियंत्रणात आणता येईल.
