Agriculture Rules: पॉवर ऑफ अॅटर्नीने तुमची जमिन विकली तर काय होईल? कायदा काय सांगतो?

Agriculture Rules:- तुमच्या जमिनीच्या संदर्भात पॉवर ऑफ अॅटर्नी म्हणजे काय, त्याचा उपयोग कसा करता येतो, त्याच्या कायदेशीर मर्यादा कोणत्या आहेत, आणि जमिनीच्या विक्रीसाठी त्याचा कसा उपयोग करता येतो किंवा होऊ शकत नाही, हे समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. मालमत्तेच्या बाबतीत पॉवर ऑफ अॅटर्नी म्हणजे एक कायदेशीर दस्तऐवज असून, मालमत्ता धारक किंवा मालक दुसऱ्या व्यक्तीला काही ठराविक अधिकार देण्यासाठी त्याचा उपयोग करतो.

हे अधिकार खासकरून मालमत्तेच्या देखभालीसाठी, भाडेपट्टीसाठी, कर भरण्यासाठी किंवा इतर प्रशासकीय कामांसाठी असतात. मात्र, फक्त पॉवर ऑफ अॅटर्नी असणे म्हणजे त्या व्यक्तीला मालकी हक्क हस्तांतरित झाल्याचे मानले जात नाही. जर तुम्ही तुमच्या बालपणीच्या मित्राला ही अधिकृतता दिली असेल, तर त्याला कायदेशीररित्या मालमत्ता विकण्याचा अधिकार आहे का, हे त्याच्या प्रकारावर आणि त्यात समाविष्ट केलेल्या तरतुदींवर अवलंबून असेल.

याबद्दल असलेला भारतीय कायदा

भारतीय कायद्यानुसार, पॉवर ऑफ अॅटर्नीच्या आधारावर केवळ विक्री करण्याचा अधिकार मिळत नाही. जर तुम्ही आपल्या मित्राला केवळ प्रशासनिक कार्यांसाठी अधिकृत केले असेल आणि विक्रीचा स्पष्ट उल्लेख केला नसेल, तर तो जमीन कायदेशीरपणे विकू शकत नाही.

सर्वोच्च न्यायालयाच्या निर्णयानुसार, केवळ पॉवर ऑफ अॅटर्नीच्या आधारे कोणत्याही स्थावर मालमत्तेचा खरेदी-विक्री व्यवहार वैध मानला जात नाही. २०२३ मध्ये शकील अहमद विरुद्ध सय्यद अखलाक हुसेन या प्रकरणात न्यायालयाने स्पष्टपणे सांगितले की मालमत्ता हस्तांतरित करण्यासाठी विक्रीपत्र (Sale Deed) असणे बंधनकारक आहे आणि ते नोंदणीकृत असले पाहिजे.

मालमत्ता हस्तांतरण कायदा, १८८२ आणि नोंदणी कायदा, १९०८ यानुसार, जर योग्य नोंदणी नसेल, तर त्या हस्तांतरणाला कोणतेही कायदेशीर महत्त्व राहत नाही. २००९ मधील सूरज लॅम्प अँड इंडस्ट्रीज प्रा. लि. विरुद्ध हरियाणा राज्य या महत्त्वाच्या खटल्यात न्यायालयाने स्पष्ट केले की पॉवर ऑफ अॅटर्नी केवळ एका व्यक्तीला प्रतिनिधित्व करण्याचे साधन आहे आणि ते मालकी हस्तांतरित करण्याचा कायदेशीर दस्तऐवज नाही. याचा अर्थ असा की जर विक्री प्रक्रियेत मालकाची संमती आणि अधिकृत विक्रीपत्र नसेल, तर व्यवहार बेकायदेशीर मानला जाईल.

तुमच्या मित्राला तुम्ही दिलेला पॉवर ऑफ अॅटर्नी जर नोंदणीकृत नसेल आणि त्यात स्पष्टपणे मालमत्ता विक्रीसंबंधी उल्लेख नसेल, तर तो ती विकू शकत नाही. जर तुम्हाला मालमत्ता विकायची असेल, तर तुम्ही स्वतः तिथे उपस्थित राहून किंवा कायदेशीर प्रक्रिया पार पाडून व्यवहार केला पाहिजे.

तसेच, जर तुमच्या मित्राने तुमच्या संमतीशिवाय विक्री करण्याचा प्रयत्न केला, तर तुम्ही त्यावर कायदेशीर कारवाई करू शकता. कोणत्याही प्रकारच्या फसवणुकीपासून संरक्षण मिळवण्यासाठी तुम्ही दिलेला पॉवर ऑफ अॅटर्नी कधीही रद्द करू शकता. त्यासाठी स्थानिक नोंदणी कार्यालयात जाऊन अधिकृत प्रक्रिया पूर्ण करावी लागेल.

खरेदीदारासाठी महत्त्वाच्या बाबी

खरेदीदारासाठीही काही महत्त्वाच्या बाबी आहेत. जर तो पॉवर ऑफ अॅटर्नीच्या आधारे मालमत्ता खरेदी करत असेल, तर त्या कागदपत्रांची आणि विक्रेत्याच्या अधिकृततेची योग्य पडताळणी करणे अत्यंत गरजेचे आहे. मागील विक्री करार, मालकी हक्क कागदपत्रे, उत्परिवर्तन रेकॉर्ड आणि मालमत्ता कर भरल्याची नोंदणी तपासली पाहिजे. योग्य कायदेशीर सल्ला घेऊनच खरेदी करावी, अन्यथा भविष्यात ती जमीन कायदेशीर अडचणींमध्ये अडकू शकते.

विक्री प्रक्रिया सुरक्षित करण्यासाठी विक्रेत्यानेही खरेदीदारासोबत व्यवहार करताना सर्व आवश्यक नोंदणीकृत कागदपत्रे तयार करून व्यवहार करावा. जर विक्रीची गरज असेल तर योग्य कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण करून नोंदणीकृत विक्रीपत्राच्या आधारेच व्यवहार करावा. त्यामुळे, कोणत्याही प्रकारच्या मालमत्ता व्यवहारासाठी आधी कायदेशीर सल्ला घेणे आणि आवश्यक कागदपत्रांची नोंदणी करणे हा सर्वांत सुरक्षित मार्ग आहे.