Agriculture News: AI ची कमाल! ऊस उत्पादनात एकरी 150 टनाचा विक्रम… खर्चात 30 टक्के बचत

Agriculture News:- बारामतीच्या अॅग्रिकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्टच्या कृषी विज्ञान केंद्रात ऊस शेतीमध्ये कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा (Artificial Intelligence – AI) वापर करून देशातील पहिला यशस्वी प्रयोग करण्यात आला आहे. या प्रयोगामुळे ऊस उत्पादनात ४० टक्क्यांपर्यंत वाढ झाली असून, उत्पादन खर्च आणि पाण्याचा वापर सुमारे ३० टक्क्यांनी कमी झाला आहे. कृषी विज्ञान केंद्राच्या प्रक्षेत्रावर पहिल्या टप्प्यातील ऊसतोडणी पूर्ण झाली असून, त्यात एकरी १०४ ते १५० टनांपर्यंतचे उच्च उत्पादन मिळाले आहे.

कसा राबवण्यात आला हा प्रयोग?

हा अभिनव प्रयोग अॅग्रिकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्टने मायक्रोसॉफ्ट कंपनी आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठाच्या सहकार्याने राबवला. या उपक्रमासाठी ज्येष्ठ नेते शरद पवार, अॅग्रिकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्टचे विश्वस्त आणि ‘सकाळ माध्यम समूहा’चे अध्यक्ष प्रतापराव पवार यांनी विशेष पुढाकार घेतला. मागील वर्षी कृषी विज्ञान केंद्रात कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा वापर करून ऊस लागवड आणि पारंपरिक पद्धतीने ऊस लागवड अशा दोन स्वतंत्र प्लॉट्स तयार करण्यात आले.

या प्रयोगात सहा वेगवेगळ्या ऊस वाणांची निवड करून त्यांची लागवड करण्यात आली होती. त्यामध्ये ‘सीओ ८६०३२’, ‘सीओ एम २६५’, ‘एमएस १०००१’, ‘पीडीएन १५०१२’, ‘सीओ व्हिएसआय ८००५’, आणि ‘सीओ व्हिएसआय १८१२१’ या वाणांचा समावेश होता. आतापर्यंत या वाणांपैकी ‘सीओ एम २६५’, ‘पीडीएन १५०१२’, आणि ‘सीओ व्हिएसआय ८००५’ या तीन वाणांची ऊसतोडणी पूर्ण झाली आहे.

AI तंत्रज्ञानाचा वापर केलेल्या प्लॉट्समध्ये उल्लेखनीय परिणाम

AI तंत्रज्ञानाचा वापर केलेल्या प्लॉट्समध्ये उल्लेखनीय परिणाम दिसून आले. ‘सीओ एम २६५’ या वाणाचे एकरी उत्पादन १५०.१० टन, ‘पीडीएन १५०१२’ वाणाचे १२०.४० टन आणि ‘सीओ व्हिएसआय ८००५’ वाणाचे १०४.७८ टन उत्पादन मिळाले. पारंपरिक पद्धतीच्या तुलनेत ही उत्पादकता ४० टक्क्यांहून अधिक आहे.

विशेष म्हणजे, AI तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ‘सीओ एम २६५’ वाणाची उंची २४.१ फूट आणि वजन प्रति ऊस ४.५६ किलोपर्यंत वाढले. याच्या तुलनेत पारंपरिक पद्धतीत या वाणाची उंची १८.६ फूट आणि वजन २.५ किलो इतकेच होते. याशिवाय, AI च्या अचूक खत व्यवस्थापनामुळे जमिनीतील सेंद्रिय कर्बाचे प्रमाण टिकून राहिले आहे. AI वापरलेल्या प्लॉटमध्ये सेंद्रिय कर्ब १ टक्के आढळला, तर पारंपरिक प्लॉटमध्ये तो ०.६८ टक्के होता. उत्पादन खर्चातही सुमारे ३० टक्के कपात करण्यात यश आले आहे.

AI तंत्रज्ञानाचा वापर शेतीसाठी

AI तंत्रज्ञानाचा वापर शेतीसाठी विविध पातळ्यांवर केला जातो. वेदर स्टेशनद्वारे जमिनीतील ओलावा, तापमान, आणि हवामान बदल यावर सतत नजर ठेवली जाते. या वेदर स्टेशनमध्ये १२ प्रकारचे सेन्सर असून, झाडाच्या मुळांजवळ ७ इंचांवर प्रायमरी आणि सेकंडरी सॉइल मॉइश्चर सेन्सर बसवले आहेत. यामुळे मातीतील ओलावा आणि पोत याबाबत अचूक माहिती मिळते. तसेच, सॅटेलाइट मॅपिंगच्या माध्यमातून संपूर्ण ऊसशेतीचे सातत्याने निरीक्षण केले जाते. शेतकऱ्यांना या सगळ्या माहितीचे अपडेट्स आणि अलर्ट त्यांच्या मोबाइल अॅपवर वेळोवेळी मिळतात, त्यामुळे शेती व्यवस्थापन अधिक सोपे आणि अचूक होते.

सध्या अॅग्रिकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्टने या तंत्रज्ञानाचा वापर १००० शेतकऱ्यांच्या ऊसशेतीत सुरू केला आहे. या प्रयोगामुळे शेतकऱ्यांना ऊस उत्पादनात शाश्वत वाढ आणि खर्चात बचत करण्याची संधी मिळाली आहे. भविष्यात हा प्रयोग शेतकरी गट किंवा गावांमध्ये सामूहिक पद्धतीने राबवण्याची योजना आहे. या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने ऊस शेती अधिक शास्त्रशुद्ध, किफायतशीर आणि शाश्वत बनण्याची अपेक्षा आहे.