Agriculture Machinary : शेतीत ‘हे’ मशीन वापरा आणि शेतीतून दगड खडे बाहेर काढा...

Agriculture Machinary:- दगड वेचक अर्थात स्टोन पिकर यंत्र हे आधुनिक कृषी तंत्रज्ञानातील महत्त्वाचे साधन असून, शेतकऱ्यांसाठी खूप उपयुक्त ठरते. शेती करताना जमिनीत दगड आणि खडे असणे ही एक मोठी समस्या असते, कारण यामुळे ट्रॅक्टर, नांगर, बी-बियाणे पेरणारे यंत्र आणि इतर कृषी अवजारांच्या कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो. या अडचणीमुळे पिकाची वाढ खुंटते, उत्पादन कमी होते आणि शेती करणे अधिक कष्टप्रद बनते

परंपरागत पद्धतींमध्ये शेतकरी हाताने किंवा मजुरांच्या मदतीने दगड गोळा करत असत, ज्यासाठी वेळ, श्रम आणि पैसा मोठ्या प्रमाणावर लागे. मात्र, दगड वेचक यंत्राच्या मदतीने हे काम काही मिनिटांतच केले जाऊ शकते, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा वेळ आणि श्रम वाचतो. हे यंत्र ट्रॅक्टरला जोडून वापरले जाते आणि जमिनीत पडलेले दगड उचलून त्यांना बाजूला टाकते, ज्यामुळे मृदा सुधारणा होते आणि शेतीस अधिक पोषक वातावरण मिळते. जमिनीतील दगड काढल्यामुळे पिकाच्या मुळांना चांगला आधार मिळतो, पाण्याचा योग्य निचरा होतो आणि जमिनीत आवश्यक ते पोषणतत्त्व टिकून राहतात.

कसे आहे दगड वेचक अर्थात स्टोन पिकर मशीन?

दगड वेचक यंत्र हे विविध तांत्रिक वैशिष्ट्यांनी युक्त असते. त्यामध्ये फिरणारा ड्रम असतो, जो जमिनीवरील दगड उचलतो आणि त्यांना मशीनच्या आत खेचतो. त्यानंतर, एक कंपन प्रणाली दगड आणि माती यामध्ये वेगळेपणा करते, ज्यामुळे फक्त दगड मशीनमध्ये राहतात आणि माती पुन्हा शेतात परत जाते.

आधुनिक यंत्रांमध्ये GPS तंत्रज्ञानाचा वापर केला जातो, ज्यामुळे ते अधिक अचूकतेने काम करू शकते. GPS मार्गदर्शन प्रणालीच्या मदतीने संपूर्ण शेत व्यवस्थित स्वच्छ केले जाते आणि कोणत्याही भागात दगड राहणार नाहीत याची खात्री केली जाते. काही यंत्रांमध्ये स्वयंचलित नियंत्रण प्रणाली देखील असते, जी कमी मानवी हस्तक्षेपासह मशीनचे कार्य सुलभ करते.

या यंत्राचे फायदे

हे यंत्र वापरण्याचे अनेक फायदे आहेत. सर्वप्रथम, यामुळे जमिनीची गुणवत्ता सुधारते, कारण दगडमुक्त जमिनीत मुळांचा विकास चांगला होतो आणि पिकांना आवश्यक पोषण मिळते. दुसरे म्हणजे, शेतीसाठी वापरण्यात येणाऱ्या उपकरणांचे नुकसान टाळता येते. दगडांमुळे ट्रॅक्टरचे टायर खराब होण्याचा किंवा नांगर तुटण्याचा धोका असतो, परंतु हे यंत्र वापरल्याने असे नुकसान होण्याची शक्यता कमी होते.

याशिवाय, शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर वेळ आणि मजुरी वाचवू शकतात. पारंपरिक पद्धतींमध्ये मजुरांना काम द्यावे लागे, ज्यासाठी मोठा खर्च करावा लागे. मात्र, दगड वेचक यंत्र वापरल्यास हे काम जलदगतीने आणि कमी खर्चात पूर्ण करता येते. तसेच, दगड आणि खडे नसलेल्या जमिनीत पेरणी सुलभ होते आणि पिकाची वाढ अधिक चांगली होते.

भारतात दगड वेचक यंत्राची मागणी वेगाने वाढत आहे, विशेषतः ज्या भागांमध्ये दगडयुक्त जमिनी आहेत तिथे हे यंत्र फार महत्त्वाचे ठरत आहे. महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, राजस्थान आणि कर्नाटक यांसारख्या राज्यांमध्ये याचा वापर मोठ्या प्रमाणावर होत आहे. भारतात अनेक कंपन्या हे यंत्र तयार करत असून, स्थानिक आणि आंतरराष्ट्रीय उत्पादकही हे मशीन विक्रीसाठी उपलब्ध करून देत आहेत. हे यंत्र विविध क्षमतेनुसार आणि आकारानुसार उपलब्ध आहे.

लहान आणि मध्यम क्षमतेच्या यंत्रांची किंमत सुमारे ₹2 लाख ते ₹10 लाख पर्यंत असते, तर मोठ्या यंत्रांची किंमत ₹10 लाख ते ₹15 लाखांपर्यंत जाऊ शकते. शेतकऱ्यांना हे यंत्र खरेदी करताना आर्थिक मदत मिळावी म्हणून सरकार वेगवेगळ्या कृषी योजनांतर्गत अनुदान देते. प्रधानमंत्री कृषी सिंचन योजना, राष्ट्रीय कृषी विकास योजना आणि राज्यस्तरीय योजनांच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना 40% ते 60% पर्यंत अनुदान दिले जाते, त्यामुळे हे यंत्र परवडणारे ठरते.

एकूणच, दगड वेचक यंत्र शेतकऱ्यांसाठी एक मोठे वरदान ठरत आहे. हे केवळ शेतातील दगड आणि खडे काढण्याचे काम करत नाही, तर मृदा आरोग्य सुधारते, पीक उत्पादन वाढवते आणि कृषी अवजारांचे नुकसान टाळते. यामुळे शेती अधिक फायदेशीर होते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढते.

आधुनिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने हे यंत्र अधिक अचूक आणि कार्यक्षम झाले असून, भविष्यात याचा अधिकाधिक वापर वाढण्याची शक्यता आहे. जर एखाद्या शेतकऱ्याला शेतीची गुणवत्ता सुधारायची असेल आणि उत्पन्न वाढवायचे असेल, तर दगड वेचक यंत्राचा अवलंब करणे हा सर्वोत्तम पर्याय ठरू शकतो