Agriculture Law: अतिक्रमण हटवण्याचे सर्वोत्तम कायदेशीर मार्ग….शेतकऱ्यांनी ‘हे’ लगेच करावे!

Agriculture Law: तुमच्या शेतजमीन किंवा खासगी जमिनीवर बेकायदेशीर अतिक्रमण झाले आहे का? जर तसे असेल, तर तुम्हाला ही समस्या कायदेशीर मार्गाने सोडवणे आवश्यक आहे. सध्या खासगी मालमत्तांवर अतिक्रमणाच्या घटनांमध्ये मोठी वाढ झाली आहे. यामुळे जमिनीच्या मूळ मालकांना अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागते. काही प्रकरणांमध्ये जमिनीवर जबरदस्तीने ताबा घेतला जातो, तर काही वेळा मालकाच्या अनुपस्थितीत जागेचा गैरवापर केला जातो. त्यामुळे जमिनीवरील अतिक्रमण रोखण्यासाठी कोणत्या उपाययोजना करता येतील आणि जर कोणी बेकायदेशीररित्या जमिनीचा ताबा घेत असेल, तर त्याला कायदेशीररित्या हटवण्यासाठी कोणते उपाय अवलंबता येतील, हे समजून घेणे महत्त्वाचे ठरते.

अतिक्रमण म्हणजे काय?

जर एखादी व्यक्ती जमिनीच्या मालकाच्या संमतीशिवाय आणि कोणताही कायदेशीर करार न करता जमिनीचा ताबा घेते, तर त्या कृतीला अतिक्रमण म्हणतात. अतिक्रमणाचे अनेक प्रकार आहेत. उदा. दुसऱ्याच्या जमिनीवर अनधिकृतपणे घर किंवा दुकान बांधणे, शेताच्या हद्दीत विनापरवानगी संरचना उभारणे, दुसऱ्याच्या मालकीच्या जमिनीचा बेकायदेशीर वापर करणे, सीमारेषा बदलून स्वतःच्या जमिनीत परकीय भूभाग समाविष्ट करणे इत्यादी.

अतिक्रमण होण्याची कारणे

अतिक्रमण होण्याची अनेक कारणे असतात. जर मालक स्वतः जमिनीची देखरेख करत नसेल किंवा तो परदेशात किंवा दुसऱ्या ठिकाणी राहत असेल, तर काही लोक संधीचा गैरफायदा घेतात. तसेच शहरी आणि ग्रामीण भागातील भूखंडांच्या किंमती वाढल्यामुळे काहीजण बेकायदेशीर मार्गाने त्या जमिनींवर हक्क सांगतात. याशिवाय, ज्या जमिनींना कोणताही वारसदार नाही, त्या जमिनी अतिक्रमणकर्त्यांच्या लक्ष्यावर असतात. जर जमिनीभोवती कुंपण नसेल किंवा त्यावर ठळक ओळखचिन्हे नसतील, तर अनधिकृत व्यक्ती त्या जमिनीवर अतिक्रमण करण्याची शक्यता जास्त असते.

अतिक्रमण हटवण्याची जबाबदारी कुणाची?

अतिक्रमण हटवण्याची जबाबदारी संपूर्णतः संबंधित जमीनमालकाची असते. महसूल विभाग, तहसील कार्यालय किंवा पोलीस यंत्रणेकडे तक्रार करून काही वेळा मदत मिळू शकते, परंतु प्रत्यक्षात अतिक्रमण हटवण्यासाठी जमीनमालकाने पुढाकार घेणे आवश्यक असते. जर तुमच्या खासगी जमिनीवर अतिक्रमण झाले असेल, तर प्रथम स्थानिक पोलीस ठाण्यात लेखी तक्रार नोंदवावी. भविष्यात कायदेशीर प्रक्रिया सुलभ होण्यासाठी हे महत्त्वाचे ठरू शकते. त्यानंतर, अतिक्रमण हटवण्यासाठी दिवाणी न्यायालयात दावा दाखल करावा आणि न्यायालयीन आदेश मिळवावा. मालकी हक्क सिद्ध करण्यासाठी जमिनीच्या खरेदीचे दस्तऐवज, मालकी हक्काची कागदपत्रे आणि सरकारी नोंदणी दाखले न्यायालयात सादर करावेत. न्यायालयाच्या आदेशाने सरकारी मोजणी अधिकारी किंवा कोर्ट कमिशन भूभागाची अधिकृत मोजणी करून अतिक्रमणाचे प्रमाण ठरवतात आणि त्यानंतर अतिक्रमण हटवण्याची प्रक्रिया सुरू होते.

अतिक्रमण रोखण्यासाठी काही प्रतिबंधात्मक उपाय

अतिक्रमण रोखण्यासाठी काही प्रतिबंधात्मक उपाय करणे आवश्यक आहे. जर तुम्ही परदेशात किंवा दुसऱ्या शहरात राहत असाल, तर पॉवर ऑफ अटर्नीच्या मदतीने विश्वासू व्यक्तीकडे देखरेख सोपवावी. जर तुमच्या जमिनीवर कोणी भाडेकरू राहत असेल, तर त्याची माहिती स्थानिक पोलीस ठाण्यात द्यावी. जमिनीभोवती कुंपण बांधून त्यावर ‘खासगी मालमत्ता – प्रवेश निषिद्ध’ असे फलक लावावेत. तसेच, वेळोवेळी जमिनीची पाहणी करावी आणि कोणतेही अनधिकृत बदल झाले आहेत का, हे तपासून पाहावे. शेजाऱ्यांशी संवाद ठेवला, तर कोणताही संशयास्पद प्रकार घडल्यास त्याची त्वरित माहिती मिळू शकते.

खासगी जमिनीवरील अतिक्रमण हा गंभीर विषय असून, वेळीच उपाययोजना करणे अत्यंत गरजेचे आहे. जर तुमच्या मालमत्तेवर कोणी बेकायदेशीर ताबा घेत असेल, तर तत्काळ पोलिसांत तक्रार दाखल करावी, न्यायालयात दावा दाखल करावा आणि कायदेशीर मार्गांचा अवलंब करावा. तसेच, भविष्यात अशा घटनांना आळा घालण्यासाठी योग्य प्रतिबंधात्मक उपाय करावेत. तुमच्या हक्कांचे संरक्षण करण्यासाठी आणि मालमत्तेची सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी कायदेशीर मदतीसाठी तज्ज्ञ वकीलांचा सल्ला घेणे योग्य राहील.