जमीन खरेदी करताना काय काळजी घ्यावी?
जर तुम्ही जमीन खरेदी करण्याचा विचार करत असाल, तर सर्वप्रथम त्या जमिनीच्या मालकी हक्काची खात्री करणे गरजेचे आहे. सातबारा उतारा (7/12) आणि फेरफाराची माहिती मागील 20 वर्षांपर्यंत तपासणे आवश्यक आहे. सातबारा उताऱ्यातील कॉलम 2 मधील इतर हक्क, वारसा अथवा बँक बोजा याची नोंद आहे का, हे तपासणे महत्त्वाचे आहे.
वडिलोपार्जित जमीन खरेदी करताना अधिकृत वाटणीपत्र असणे गरजेचे आहे. अनेकदा केवळ तोंडी वाटणीपत्रावर आधारित व्यवहार केले जातात, जे भविष्यात अडचणी निर्माण करू शकतात. तसेच, जमीन आदिवासी, शासकीय, इनामी, मशीद किंवा ट्रस्टच्या अधीन नाही, याची पक्की खात्री करणे आवश्यक आहे. आजकाल संगणीकृत सातबारा उतारा उपलब्ध असल्याने तो मिळवणे सोपे झाले आहे, आणि यामुळे फसवणुकीपासून बचाव करता येतो.
बिल्डरकडून घर, फ्लॅट किंवा प्लॉट खरेदी करताना घ्यावयाची काळजी
बिल्डरकडून घर किंवा फ्लॅट खरेदी करताना त्या प्रकल्पाचा सर्च रिपोर्ट आणि मालमत्तेचा संपूर्ण इतिहास वकिलामार्फत तपासणे गरजेचे आहे. बिल्डरची कंपनी कोणत्या प्रकारची आहे – पार्टनरशिप, प्रोप्रायटरशिप किंवा जॉइंट व्हेंचर – हे तपासणे आवश्यक असते.
मालमत्तेचा नकाशा मंजूर आहे का, याची खात्री करून घेणे महत्त्वाचे आहे. मंजूर नकाशा आणि डीड ऑफ डिक्लेरेशनमध्ये त्या प्रकल्पाच्या क्षेत्रफळाची तसेच सामूहिक आणि टीडीआर हक्कांची माहिती असते. कोणत्याही बांधकामात गुंतवणूक करण्यापूर्वी इसारपावती करून घेणे आवश्यक आहे. खरेदीपूर्वी एकूण किमतीच्या 20% रक्कम भरून दुय्यम निबंधक कार्यालयात इसारपावती नोंदवली पाहिजे.
बांधकाम पूर्ण झाल्यानंतर अधिकृत प्रमाणपत्र मिळवणे आवश्यक आहे. भोगवटा प्रमाणपत्र (Occupation Certificate) मिळाल्याशिवाय घर खरेदी करणे टाळावे. अन्यथा, भविष्यात कायदेशीर अडचणी येऊ शकतात.
सोसायटीत घर खरेदी करताना घ्यायची काळजी
जर तुम्ही सोसायटीत घर खरेदी करत असाल, तर त्या सोसायटीतील विक्रेता अधिकृत सभासद आहे का, हे तपासणे आवश्यक आहे. यासाठी सोसायटी सभासद प्रमाणपत्र तपासून पाहणे गरजेचे आहे.
शेअर सर्टिफिकेट आणि सेल डीड या दोन्ही दस्तऐवजांची पडताळणी करणे अत्यावश्यक आहे. कोणत्याही व्यवहाराआधी मूळ दस्तऐवज तपासल्याशिवाय कोणताही निर्णय घेऊ नये. सोसायटीच्या थकबाकीचे प्रमाणपत्र घेतल्याने त्या घरावर कोणतेही थकीत देयक बाकी नाही, याची खात्री करता येते.
मालमत्तेवर बँकेचे कर्ज असेल, तर बँकेच्या परवानगीशिवाय कोणताही व्यवहार करू नये. कोणत्याही प्रकारचा वाद टाळण्यासाठी वर्तमानपत्रात जाहीर प्रगटन द्यावे. यामुळे त्या मालमत्तेवर अन्य कोणाचा दावा आहे का, हे स्पष्ट करता येते.
घर, फ्लॅट किंवा प्लॉट खरेदी करताना अत्यंत सावध राहणे गरजेचे आहे. सर्व कागदपत्रे बारकाईने तपासून घेतल्यास भविष्यातील अडचणी टाळता येतात. यासाठी अनुभवी वकिलाचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. योग्य पडताळणी केल्यानंतरच या महत्त्वाच्या गुंतवणुकीचा निर्णय घ्यावा, जेणेकरून भविष्यात कोणत्याही प्रकारच्या फसवणुकीला सामोरे जावे लागू नये.
