Agri Technology: टोमॅटो,काकडी आणि टरबूजाने श्रीमंत झालेला शेतकरी! 25 एकरमध्ये कमावतो तब्बल 75 लाख.. वाचा त्याच्या शेतीचे गुपित

Farmer Success Story:- शेती हा पारंपरिक व्यवसाय असून तो अनेकांच्या उपजीविकेचा प्रमुख स्रोत आहे. मात्र, बदलत्या काळानुसार या व्यवसायात आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करून त्याचे उत्पन्न वाढवण्याची संधी मोठ्या प्रमाणावर उपलब्ध झाली आहे. मध्यप्रदेशातील शिवपुरी जिल्ह्यातील रवी रावत या प्रगतशील शेतकऱ्याने आपल्या शेतीत नाविन्यपूर्ण प्रयोग करून मोठे यश मिळवले आहे. प्लास्टिक मल्चिंग, लो टनेल फार्मिंग, ठिबक सिंचन आणि आधुनिक कीटक व्यवस्थापन तंत्रांचा अवलंब करून त्यांनी केवळ २५ एकर शेतीतून दरवर्षी तब्बल ७५ लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळवण्याचा महत्त्वाचा टप्पा गाठला आहे. आज त्यांचे नाव संपूर्ण जिल्ह्यातच नव्हे, तर राज्यभर एक आदर्श शेतकरी म्हणून घेतले जाते.

पारंपरिक शेतीपासून आधुनिक शेतीकडे वाटचाल

रवी रावत यांनी सुरुवातीला पारंपरिक पद्धतीने शेती केली. त्यांचे कुटुंब पूर्वीपासून शेती करत होते, त्यामुळे त्यांच्याकडे शेतीची प्राथमिक माहिती होती. मात्र, पारंपरिक शेतीत जास्त मेहनत असूनही नफा फारसा मिळत नव्हता. वारंवार येणारे पिकांचे नुकसान, हवामानातील अनिश्चितता आणि बाजारभावातील चढ-उतार यामुळे उत्पन्न मर्यादित राहात होते. नफा कमी आणि खर्च जास्त असल्याने शेतीत फारसा आर्थिक लाभ होत नव्हता.

या परिस्थितीतून बाहेर पडण्यासाठी त्यांनी शेतीच्या नव्या तंत्रांचा अभ्यास करायला सुरुवात केली. त्यांनी विविध कृषी प्रदर्शनांना भेटी दिल्या, कृषी विद्यापीठांमध्ये जाऊन तज्ज्ञांशी चर्चा केली आणि आधुनिक शेतीचे तंत्र शिकण्यास सुरुवात केली. यावेळी त्यांना समजले की, केवळ पारंपरिक शेतीत अडकून राहिल्यास प्रगती शक्य नाही. त्यामुळे त्यांनी सेंद्रिय आणि आधुनिक तंत्रांचा वापर करून उत्पादन क्षमता वाढवण्याचा निर्धार केला.

भाजीपाला शेतीकडे वळण्याचा महत्त्वाचा निर्णय

रवी रावत यांनी पारंपरिक शेती सोडून उच्च उत्पन्न देणाऱ्या पिकांकडे वळायचा निर्णय घेतला. त्यांनी भाजीपाला शेती करण्याचा संकल्प केला, कारण भाजीपाला शेतीत तुलनेने कमी कालावधीत अधिक उत्पन्न मिळण्याची संधी असते. त्यांनी टोमॅटो, काकडी, सिमला मिरची, हिरवी मिरची, भेंडी आणि टरबूज यांसारख्या वेगाने विक्री होणाऱ्या आणि बाजारात जास्त मागणी असलेल्या पिकांची लागवड केली.

टोमॅटोच्या रोपांना बांबूचा आधार देऊन त्यांनी त्यांना योग्यप्रकारे बांधले. या तंत्रामुळे झाडांना आधार मिळतो आणि फळे जमिनीला लागत नाहीत, त्यामुळे कीटक आणि बुरशीजन्य रोगांचा धोका कमी होतो. परिणामी, उत्पादनाचा दर्जा सुधारला आणि नफा वाढला. या पद्धतीने त्यांचे नुकसान कमी झाले आणि पिकांचे आयुष्यही वाढले.

आधुनिक तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर

रवी रावत यांनी त्यांच्या शेतीत विविध अत्याधुनिक तंत्रांचा अवलंब केला, ज्यामुळे उत्पादन क्षमतेत मोठी वाढ झाली. त्यामध्ये काही महत्त्वाची तंत्रे पुढीलप्रमाणे आहेत:

प्लास्टिक मल्चिंग

प्लास्टिक मल्चिंग तंत्रामुळे जमिनीतील ओलावा टिकून राहतो आणि तणांचे प्रमाण कमी होते. त्यामुळे पाण्याची बचत होते आणि झाडांच्या मुळांना आवश्यक प्रमाणात ओलावा मिळतो. तसेच, जमिनीच्या तापमानावर नियंत्रण ठेवता येते आणि पीक उत्पादन अधिक चांगल्या पद्धतीने होऊ शकते.

लो टनेल फार्मिंग

थंडीच्या दिवसांमध्ये पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी त्यांनी लो टनेल फार्मिंगचा वापर केला. प्लास्टिक कव्हरच्या मदतीने झाडांचे तापमान योग्य राखले जाते आणि थंड हवामानामुळे होणारे नुकसान टाळता येते. त्यामुळे हिवाळ्यातही चांगल्या प्रतीचे उत्पादन घेणे शक्य होते.

ठिबक सिंचन पद्धत

पाण्याचा योग्य वापर आणि बचत करण्यासाठी त्यांनी ठिबक सिंचन तंत्राचा अवलंब केला. ठिबक सिंचनामुळे पिकांना आवश्यक प्रमाणात आणि योग्य वेळी पाणी मिळते, त्यामुळे उत्पादनाची गुणवत्ता सुधारते.

आधुनिक कीटक व्यवस्थापन

रवी रावत यांनी कीटक नियंत्रणासाठी जैविक कीटकनाशकांचा वापर केला. त्यांनी रासायनिक कीटकनाशकांना पर्याय म्हणून सेंद्रिय उपाय वापरले. परिणामी, उत्पादन आरोग्यदायी आणि विषमुक्त राहिले, ज्यामुळे त्यांना बाजारात चांगला दर मिळू लागला.

कृषी तज्ज्ञांकडून प्रशिक्षण आणि सतत नवनवीन प्रयोग

रवी रावत हे केवळ शेती करून थांबले नाहीत, तर त्यांनी सतत नवीन तंत्रज्ञान शिकण्याकडे लक्ष दिले. कृषी शास्त्रज्ञांना भेटून त्यांनी कीटक नियंत्रण, खतांचा योग्य वापर, सिंचन तंत्रे आणि सुधारित बियाण्यांची माहिती घेतली. यासोबतच, बाजारातील मागणीनुसार योग्य पीक घेण्यासाठी त्यांनी बाजार अभ्यास केला आणि त्यानुसार शेतीचे नियोजन केले.

उत्पन्न आणि नफा

या सर्व तंत्रांचा योग्य प्रकारे वापर केल्यामुळे रवी रावत यांच्या उत्पन्नात मोठी वाढ झाली. आज ते २५ एकर शेतीतून दरवर्षी ५० ते ७५ लाख रुपये सहज कमावत आहेत. कमी खर्चात जास्त उत्पादन घेण्याच्या तंत्रज्ञानाचा प्रभावी वापर केल्यामुळे त्यांचा निव्वळ नफा मोठ्या प्रमाणात वाढला आहे.

शेतीतून मिळणारे उत्पन्न टिकवण्यासाठी योग्य नियोजन

रवी रावत यांनी केवळ उत्पादन वाढवले नाही, तर विक्री व्यवस्थापनावरही भर दिला. त्यांनी स्थानिक आणि राष्ट्रीय बाजारपेठांचा अभ्यास करून योग्य दरात उत्पादने विकण्यासाठी प्रयत्न केले. त्यांनी थेट व्यापाऱ्यांशी संपर्क साधला आणि काही ठिकाणी ऑनलाइन विक्री व्यवस्थाही सुरू केली. त्यामुळे त्यांना चांगले दर मिळू लागले आणि शेती अधिक फायदेशीर ठरली.

रवी रावत यांच्याकडून मिळणारा महत्त्वाचा धडा

रवी रावत यांच्या यशोगाथेतून एक महत्त्वाचा धडा मिळतो – पारंपरिक शेतीला आधुनिक तंत्रज्ञानाची जोड दिल्यास उत्पन्न वाढवता येते. नवीन तंत्रे शिकून आणि त्यांचा योग्य वापर करून कमी जागेतही अधिक उत्पादन घेता येऊ शकते. त्यामुळे शेती हा केवळ पारंपरिक व्यवसाय न राहता एक फायदेशीर उद्यम ठरू शकतो.

रवी रावत यांनी जिद्द, मेहनत आणि नव्या तंत्रज्ञानाच्या मदतीने आपल्या शेतीला नफ्याचा व्यवसाय बनवले आहे. त्यांच्या प्रेरणादायी यशोगाथेमुळे अनेक शेतकरी नवी उमेद घेऊन शेतीच्या नव्या वाटा स्वीकारत आहेत. शेती ही नुसती जगण्याची साधनाच नाही, तर योग्य नियोजन आणि मेहनतीने ती भरभराटीचा मार्ग बनू शकते, हे त्यांनी सिद्ध करून दाखवले आहे.